Từ lâu, thờ cúng tổ tiên đã trở thành một phong tục, là một phần quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt Nam. Người dân Việt Nam trọng lễ nghĩa, hiếu thảo với cha mẹ và có hiếu với ông bà tổ tiên, với nguồn gốc của mình.
 

Thờ cúng tổ tiên là nét đẹp truyền thống trong dịp Tết nguyên đán

Bố tôi vẫn thường nói với chị em chúng tôi rằng, việc thờ cúng tổ tiên nhằm nhắc nhở, giáo dục con cháu nhớ ơn tới ông bà, tổ tiên, biết về nguồn cội của mình. Không gian thờ tự là không gian linh thiêng, chính vì thế mà việc giữ gìn cho bàn thờ luôn sạch sẽ thể hiện sự chăm sóc và tôn kính của con cháu đối với tổ tiên. Những ngày bình thường, bố tôi cũng thường xuyên lau dọn bàn thờ, trong dịp Tết thì việc này càng được thực hiện chu toàn hơn.

Mỗi năm, từ ngày 27, 28 tháng Chạp, bố tôi đã chuẩn bị để lau dọn, bày biện bàn thờ thật chu đáo. Khi lau dọn bàn thờ, hay chuẩn bị đồ thờ cúng, bố tôi luôn bảo chúng tôi tham gia cùng, lúc thì chuẩn bị đồ để lau bàn thờ, khi đi mua dầu thắp đèn, bó hương… Bố tôi muốn tất cả chúng tôi đều hiểu và biết về các lễ nghi để lớn lên có thể tự làm. Một số đồ cần thiết cho việc thờ cúng trong dịp Tết được bố tôi chuẩn bị từ trước đó như: nhang que, nhang vòng, dầu thắp đèn, giấy tiền vàng mã, đèn trang trí, trầu cau, rượu, bia, hoa đào, bánh kẹo,… Bởi lẽ theo quan niệm dân gian, trong 3 ngày Tết mỗi khi thắp hương đều phải thay mới các loại trầu cau, nước và phải kiêng kị mua bán ngày đầu năm nên mọi thứ đều phải chuẩn bị đầy đủ. Trước Tết, mẹ tôi đi chợ từ rất sớm để có thể chọn được quả bưởi, nải chuối ưng ý nhất đặt lên bàn thờ gia tiên. Ở quê tôi mỗi gia đình có cách bày mâm quả ngày Tết khác nhau nhưng chuối xanh, quất và bưởi thì không thể thiếu trên bàn thờ ngày Tết.
 

Mâm cỗ cúng ngày Tết với những món ăn truyền thống
 

Lau dọn bàn thờ xong, bố tôi bày biện mâm ngũ quả lên vị trí chính giữa bàn thờ. Các loại bánh kẹo, mứt, rượu, bia, nước ngọt… được xếp ngăn nắp. Bố tôi vẫn bảo, các loại bia, nước ngọt dịp Tết màu sắc rực rỡ nên mua nhiều loại, phải bày lên bàn thờ mỗi thứ một loại từ Bia Saigon, Bia Hà Nội, Coca-Cola, Trà Thanh nhiệt Dr Thanh, Trà Xanh Không Độ… để trang trí bàn thờ rực rỡ sắc màu mang không khí rộn ràng ngày Tết.

Chiều cuối năm, tôi theo bố tôi đi tảo mộ. Ông dẫn tôi đi từng ngôi mộ giới thiệu tên, thứ bậc họ hàng của những người nằm dưới mộ cho tôi biết, sau đó cắt cỏ, lau dọn, sửa sang mộ cho các bậc tiền nhân được mồ yên mả đẹp và thắp hương mời ông bà, tổ tiên về ăn Tết cùng con cháu.

Ngoài mâm ngũ quả, mâm cỗ cúng ngày Tết cũng được nấu nướng, chuẩn bị công phu, thể hiện lòng thành kính của con cháu với ông bà, tổ tiên. Trong mâm cỗ cúng ngày Tết của người miền Bắc không thể thiếu: bánh chưng, gà luộc, thịt đông, giò lụa, dưa hành, canh măng. Sáng mùng 1 Tết, chúng tôi dậy sớm để cùng mẹ chuẩn bị nấu mâm cỗ cúng dâng lên bàn thờ tổ tiên trong ngày đầu tiên của năm mới. Nhang hết, bố tôi vái tạ rồi mang mâm cỗ cúng gia tiên xuống, cả nhà quây quần thưởng thức các món ăn đặc trưng của ngày Tết.

Phong tục thờ cúng trong ngày Tết Nguyên đán là phong tục và nét văn hoá tốt đẹp của người Việt vẫn được giữ gìn qua bao thế hệ hàng nghìn năm nay. Đó là một trong những nhân tố góp phần quan trọng để bảo tồn và duy trì văn hóa truyền thống và là nét đẹp không thể thiếu mỗi dịp Tết đến Xuân về. Chúng tôi, những thế hệ tương lai sẽ tiếp tục giữ gìn và phát triển nét đẹp văn hóa đó của dân tộc Việt Nam.

Ánh Dương