Nồi đồng dùng trong nấu rượu thủ công

Thôn Chi Nê, xã Trung Hòa, huyện Chương Mỹ (Hà Nội) là cái “nôi” sản xuất rượu Gốt và đã được công nhận là làng nghề. Rượu nấu từ làng Chi Nê có từ lâu đời, được chưng cất bằng nước giếng đá ong với công nghệ nấu hoàn toàn thủ công.  Rượu cho vị ngọt he he, tê tê, ngây ngất, sau khi tỉnh rượu cảm thấy tâm hồn khoan khoái... Ông Nguyễn Huy Kiềm - người nấu rượu lâu năm ở Chi Nê cho biết: “Cái hồn để tạo ra một loại rượu ngon chính là do nước và men. Vị ngọt là do men của người làng tự làm từ các vị thuốc Bắc được xay nhỏ, ủ bằng trấu rất tỉ mỉ, cầu kỳ lắm mới ra được một quả men nấu rượu.

Theo bà Trần Thị Mai  - người còn nấu rượu thủ công ở làng cho biết thêm: “Để làm ra được những chai rượu trong veo, đạt chất lượng theo đúng công thức gốc là nấu cơm, trộn men, ủ hai đêm bằng chăn bông, đậy kín lại, đến bao giờ ngấu, mềm ngọt như chè thì lúc đấy mới bắt đầu đổ nước vào ngâm khoảng 10 đến 15 đêm. Nước để càng lâu càng ngon. Cách chưng cất rượu đòi hỏi sự tỉ mỉ, kỳ công và thật sự kiên nhẫn. Rượu ngon còn phải nhờ vào cảm quan kinh nghiệm của người nấu trong từng công đoạn”.

Tuy nhiên do cơ chế thị trường có nhiều sản phẩm rượu, bia nên số hộ dân nấu rượu Gốt thủ công ngon vị như xưa đã giảm dần. ÔngTrần Văn Bản - Bí thư Chi bộ thôn Chi Nê chia sẻ: “Ngày trước l00% các hộ đều theo nghề thì hiện nay trong tổng số 917 hộ, còn khoảng 400 hộ là làm nghề nấu rượu nhưng để nấu theo cách truyền thống thủ công thì cũng chỉ khoảng 100 hộ”.

Ngày nay, do có cách nấu rượu nhanh, nguyên liệu rẻ, mất ít thời gian, giá bán rẻ nên hầu như lớp trẻ không còn duy trì cách nấu rượu truyền thống nữa. Bây giờ nấu rượu truyền thống chủ yếu là những người già trong làng, cả cuộc đời họ đã gắn với nghề, còn hoài niệm với kinh nghiệm truyền thống của ông cha... Làm thủ công thì năng suất không cao, mất nhiều công sức, chi phí cao nhưng rượu làm ra lại quý bởi chất lượng lại tốt. Đối với rượu nấu truyền thống, hầu hết khách tìm đến đều là khách quen, sành về rượu. Người uống cũng tinh lắm, rượu nấu nguồn nước khác là người ta biết ngay. Cho nên dù bán chậm họ vẫn giữ được nghề nấu rượu Gốt truyền thống bằng tinh thần trách nhiệm với “thương hiệu”, để phục vụ những ẩm khách còn yêu và nhớ hương vị êm say của rượu Gốt truyền thống.

Qua tìm hiểu được biết, người đến mua rượu “Gốt” ở Chi Nê thường là những khách quen, sành về rượu, biết thưởng thức và chú trọng đến chất lượng của rượu.  Anh Đỗ Chí Thành, ở xã Đông Sơn (huyện Chương Mỹ) một ẩm khách của rượu Chi Nê chia sẻ: “Rượu của vùng Chi Nê phục vụ cho khách hàng tuy ít nhưng phổ rộng gồm cả khu vực Hà Nội và Hòa Bình. Khách quen biết rượu Chi Nê đúng gốc sẽ có chất lượng bởi nồng độ cao có thể dùng để ngâm với thuốc Bắc, mở nắp ra là đã thấy mùi của rượu nếp rồi, nhấp môi đã thấy vị ngọt he he cay cay...”.

Những người nấu rượu Gốt ở làng Chi Nê, đam mê giữ lửa nghề truyền thống, không chạy theo cơ chế thị trường, để tạo ra những mẻ rượu ngon chất lượng phục vụ số lượng không nhiều những người biết cách uống thông minh, đã tạo ra một cơ chế “uống có ý thức, nấu rượu có trách nhiệm” không vì lợi nhuận nên “thương hiệu” rượu Gốt vẫn có sức sống mới bền bỉ trong dòng chảy văn hóa ẩm thực của ông cha.

Bài dự thi Cuộc thi viết "Văn hóa uống - Uống có trách nhiệm"
Tác giả: Đỗ Thùy Trang
(Hà Nội)