Cần thận trọng khi ra Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia
Mới đây, tại nghị trường Quốc hội (Kỳ họp lần thứ 6, Quốc hội Khóa 14) đã “nóng lên” nhiều vấn đề của đất nước được xã hội quan tâm, trong đó có dự án “Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia”
Không chỉ “nóng” ở Nghị trường mà ở ngoài xã hội dư luận cũng “tăng nhiệt” không kém về dự án luật này. bởi, nó liên quan đến nhiều lĩnh vực đời sống xã hội, quyền lợi của các doanh nghiệp, người tiêu dùng và cả văn hóa lâu đời…
.gif)
Trên mâm cỗ cùng Giao thừa bao giờ cũng có chai rượu bia.Dưới góc nhìn của một người dân, tôi thấy việc đưa ra những con số xem ra không thống nhất, dẫn nguồn thiếu khách quan. Việc Bộ trưởng Bộ Y tế đưa ra con số như Việt Nam là nước tiêu thụ rượu bia cao nhất Đông Nam Á và thứ 3 Châu Á sau Nhật Bản, Trung Quốc... xem ra, chưa mấy thuyết phục. Phản biện, góp ý về dự luật, ông Dương Trung Quốc có nhận xét khá hợp lý trên báo chí rằng rượu, bia có lịch sử lâu đời, gắn liền với đời sống văn hóa, tín ngưỡng của nhiều quốc gia trên thế giới, từ cổ đến kim người ta vẫn dùng rượu, bia trong tiệc tiếp khách, thờ cúng tổ tiên, hiếu hỷ…
Từ thực tế tôi thấy, rượu, bia là một trong những thức uống góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa của người dân, ăn mừng chiến thắng của đội bóng mà không có đồ uống thì mất vui, không ai nâng cốc chúc mừng bằng nước lọc hay nước ngọt cả. So với thế giới, Việt Nam mới chỉ là bước khởi đầu cho sự phát triển... của ngành bia, rượu. Việc Bộ Y tế đưa ra những thông tin, số liệu trong tờ trình mới chỉ nhìn ở một phía về sức khỏe, không có cái nhìn chung, tổng quan hài hòa ở các phía, bởi vậy chưa tìm được tiếng nói chung. Tên gọi của dự án Luật không phù hợp với thực tế cũng như thông lệ quốc tế. Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng - Phó Ban Dân nguyện của Quốc hội nhận xét rằng: “Việc thống kê sử dụng đồ uống rượu, bia thường lấy tổng lượng sản xuất, nhập khẩu rồi chia cho đầu người là chưa chính xác....”. Bởi, theo đại biểu này, rượu không chỉ dùng để uống mà còn sử dụng rất nhiều trong ngành công nghiệp sản xuất, trong lĩnh vực y tế... thậm chí ngay trong cả chế biến thức ăn trong thực phẩm cũng cần đến rượu, bia và một thực tế, trong khi đó Việt Nam đang tăng cường xuất khẩu rượu, bia ra nước ngoài đã không được các nhà dựng luật tính đến. Vì thế việc “gom hết cả rồi chia đều” là không chính xác, không đúng sự thật...
Dư luận cho rằng, người ta đang cố “thổi phồng” các số liệu về tổng sản xuất rượu, bia, rồi tác hại, hay nói một cách khác “nguy cơ cao” từ việc dùng rượu, bia dẫn đến bệnh tật, các tai nạn giao thông, các vấn nạn xã hội, thậm chí ông Trần Tuấn - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Đào tạo Phát triển Cộng đồng (RTCCD) - Cơ quan điều phối liên minh phòng chống bệnh không lây nhiễm NCDs-VN còn hàm hồ và mạnh miệng khi nói rằng: "Ngành sản xuất rượu, bia là ngành sản xuất phi nhân bản. Doanh nghiệp rượu bia càng tăng trưởng thì giá trị sức khỏe của cộng đồng càng giảm đi... ". Rõ ràng, cách tiếp cận rất nặng nề của ông này đối với ngành rượu, bia là không bình thường, cố tình nhìn nhận mặt trái, mà không thấy mặt tích cực, tính ưu việt của rượu bia đã có hàng mấy ngàn năm... để hồ đồ “kết tội” thành Ngành sản xuất phi nhân bản... để góp phần đưa ra những điều luật không phù hợp, khó khả thi nhằm “chặn” cung lẫn cầu của ngành rượu, bia.
.gif)
Uống rượu cần là nét đẹp văn hóa ở đồng bào vùng cao. Ông Nguyễn Thanh Xuân - Phó trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố Cần Thơ có ý kiến phản biện cho rằng: “Những lần tiếp xúc cử tri tôi có đưa ra thông tin về dự án luật này, thì cử tri địa phương ông phản đối quyết liệt...”. Rõ ràng, rượu, bia đã đi vào đời sống, văn hóa thậm chí tâm linh đã từ rất lâu đời, người ta nói vui mà rất thật rằng “vui buồn” trên mâm cỗ của người Việt đều có rượu, bia.
Vì thế, việc xây dựng luật cần phải xem xét làm sao khi ban hành luật phải đi vào cuộc sống của người dân... đừng vẽ luật trên trời, trái quy luật thực tế, để tính khả thi của dự luật này khó tiếp cận với cuộc sống người dân. Một ví dụ về “Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá” đã có hiệu lực mấy năm gần đây, vậy hiệu quả của luật này ra sao, có đi vào đời sống của người dân không, người dân thực hiện Luật này ra sao? Rất cần có đánh giá để tránh việc ban hành luật mà không thực thi, gây lãng phí, không hiệu quả. Thực tế, tôi vẫn thấy người dân hút thuốc lá vô tư, hút ngang nhiên nơi công cộng... Thậm chí, hút cả nơi có biển treo: No, Smoking, “Cấm hút thuốc lá”... mà chẳng thấy ai nhắc nhở, hay xử phạt. Có thể nói, tính hiệu quả của “Luật Phòng. chống tác hại của thuốc lá” đang là một thách thức lớn đối với dự án Luật Phòng, chống tác hại của rượu bia mà những nhà làm luật cần nghiên cứu, đánh giá, rút ra bài học để tránh việc luật nằm trên giấy, không đi vào đời sống…
.gif)
Các cô gái Thái uống rượu cần trong ngày hội.Vậy, liệu dự án Luật này có theo lối mòn cũ? Có người nói rất đúng rằng, Việt Nam có quá nhiều Luật, nhưng hiệu quả và việc thực thi luật đến đâu thì chưa biết, có luật vẫn ở “trên trời”, thậm chí “dưới biển”, luật cứ như một cái gì đó sa sỉ, quá tầm với của người dân, luật ra đời không phù hợp thời điểm, không tương đồng với nhận thức. Vì thế, nhiều Luật đã không có tính khả thi… Tuy nhiên, “nói đi cần nói lại” không phải do luật của chúng ta kém, mà ngược lại, luật rất nghiêm nhưng việc thực thi luật pháp của người dân còn nhiều hạn chế, dẫn đến “hội chứng” nhờn luật. Chính vì điều này, vô hình trung, các điều luật đã không được thực hiện nghiêm túc, làm mất đi tính đúng đắn và sự tôn nghiêm của luật pháp.
Thay vì lời kết, tôi xin dẫn ý kiến của Đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng: Hãy, đánh giá mọi thứ trên bình diện khoa học và phải công bằng. Rượu, bia đã có đời sống văn hóa hàng nghìn năm nay. Văn hóa uống rượu bia cao lắm… Vitamin uống nhiều còn chết nói gì đến rượu, bia. Vì thế, cần tạo ra đời sống văn hóa lành mạnh, chứ không phải coi rượu, bia là độc dược phải loại bỏ... Đã là văn hóa thì cần điều chỉnh văn hóa đó cho lành mạnh, thay vì ra các điều luật để cấm đoán mà không khả thi, không phù hợp với thực tế…
Nguyễn Kim Khanh