Tham dự Tọa đàm có TS. Nguyễn Văn Quyền – Chủ tịch LVA, PGS.TS Nguyễn Văn Việt – Chủ tịch VBA, GS. TS Lê Minh Tâm – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký LVA, ông Dương Thành Bắc – Phó Chủ tịch LVA, GS. TS. Phan Trung Lý - nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, ông Nguyễn Tiến Vỵ - Phó Chủ tịch thường trực VBA, ông Đỗ Văn Vẻ - Phó Chủ tịch VBA, Luật sư Trương Thanh Đức – Giám đốc Công ty Luật Basico, các chuyên gia pháp luật, đại diện các bộ ngành liên quan, Chi hội Luật gia Bộ Công Thương, Bộ Tư pháp, Bộ Y tế, các phòng ban chức năng của LVA, đại diện các doanh nghiệp ngành Bia – Rượu, các trường đại học…

Tại Tọa đàm, Lãnh đạo VBA đã tóm tắt những nội dung chính trong Tờ trình và Dự thảo Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia (bản mới nhất) do Bộ Y tế soạn thảo, đồng thời đưa ra những thông tin, số liệu lập luận chứng minh một số thông tin, số liệu mà Ban soạn thảo đưa ra là chưa phù hợp và một số quy định trong dự thảo cần phải điều chỉnh cho phù hợp với thực tế và thông lệ quốc tế. Trong đó một số quy định cần điều chỉnh như tên gọi của dự thảo Luật, các quy định về cấm quảng cáo, tài trợ, khuyến mại, giờ, địa điểm bán hàng,…

Các ý kiến phát biểu tại Tọa đàm đều không đồng ý với tên gọi của dự thảo Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia, bởi tên gọi này không đúng với bản chất và không phù hợp với thực tế. Ban soạn thảo mới nhìn ở góc độ y tế cộng đồng, chỉ tập trung nêu tác hại của rượu, bia mà chưa tiếp cận ở góc độ văn hóa, kinh tế - xã hội cũng như mặt có lợi của rượu, bia. Hiện chưa có quốc gia nào đặt tên là Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia mà chỉ có một vài nước lấy tên là Luật Kiểm soát Đồ uống có cồn. Các đại biểu cho rằng, tên gọi phù hợp và đẩy đủ nhất là Luật Kiểm soát đồ uống có cồn hoặc Luật Phòng, chống tác hại của lạm dụng đồ uống có cồn, bởi luật ban hành là để kiểm soát sản xuất, kinh doanh và kiểm soát tiêu dùng, sử dụng; phòng chống hành vi lạm dụng đến mức có hại, chứ không phải phòng chống bản thân sản phẩm rượu, bia. Tên gọi Luật Kiểm soát đồ uống có cồn hoặc Luật Phòng, chống tác hại của lạm dụng đồ uống có cồn vừa phù hợp với quốc tế vừa đúng với Quyết định 244 mà Chính phủ đã ban hành năm 2014.

Từ lâu, rượu bia đã gắn liền với văn hóa truyền thống ở Việt Nam và thế giới; nếu sử dụng các sản phẩm rượu, bia đảm bảo chất lượng, có nguồn gốc rõ ra, uống điều độ, không lạm dụng sẽ có lợi cho người sử dung, tạo hưng phấn trong sáng tác và trong đời sống. Việc sử dụng rượu, bia có văn hóa đó là nhu cầu hưởng thụ và là quyền lợi của người tiêu dùng; còn nếu lạm dụng đến mức hại thì cần lên án, phê phán, luật cần tập trung vào hành vi thiếu văn hóa, điều chỉnh hành vi sử dụng chứ không nên điều chỉnh bản thân sản phẩm. Các doanh nghiệp rượu, bia cũng cần được đối xử bình đẳng, công bằng như với các sản phẩm hàng hóa khác. Luật nên cụ thể hóa trong việc quản lý, kiểm soát rượu không rõ nguồn gốc, rượu dân tự nấu, đó mới là nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Các chuyên gia về luật pháp đều cho rằng, điều quan trọng nhất của luật là làm sao phải đi vào cuộc sống, có tính khả thi, hài hòa hai mặt của một vấn đề, đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng, lợi ích của nhà nước và doanh nghiệp. Luật cần phải có tính thống nhất với các luật khác, đúng với hiến pháp. Việc soạn thảo luật cần nhìn ở nhiều góc độ, tiếp cận một cách rộng hơn, chứ không nên chỉ tập trung vào tác hại. Cần làm rõ thông tin, số liệu, trích nguồn từ các cơ quan có trách nhiệm, chính thống, tránh việc mỗi nơi một số liệu như hiện nay. Hiện văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến ngành rất nhiều, nhưng hiệu lực, hiệu quả chưa được như mong muốn. Bởi vậy, dự án Luật này cần được làm kỹ lưỡng, khách quan, có tính khả thi, tránh việc luật ra đời nhưng chưa đi vào đời sống… Ban soạn thảo cần bổ sung cách tiếp cận, nhất là tiếp cận lĩnh vực văn hóa xã hội và kinh tế - xã hội. Ai cũng biết sức khỏe là rất quan trọng, nhưng nếu sử dụng rượu bia có văn hóa, hợp lý thì cũng là chăm lo đến sức khỏe, văn hóa tinh thần của người tiêu dùng.

Một số quy định về quảng cáo, khuyến mại, tài trợ, giờ bán, địa điểm bán, cấm bán hàng trên internet… sẽ khó khả thi vì không phù hợp với thực tế, chồng chéo với một số luật hiện hành. Thực tế trong dự thảo Luật này có sự khác biệt so với Luật Quảng cáo hiện hành. Doanh nghiệp sản xuất rượu, bia họ cũng là doanh nghiệp nên họ cần có sân chơi bình đẳng, đối xử công bằng như với các sản phẩm khác.
Đại diện doanh nghiệp chia sẻ, các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh bia, rượu từ trước đến nay đều tuân thủ mọi chính sách, pháp luật của Nhà nước, họ đóng góp lớn cho ngân sách địa phương, giải quyết việc làm cho nhiều lao động, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, đặc biệt là luôn tích cực, trách nhiệm trong công tác từ thiện xã hội; họ cũng chủ động, tích cực tham gia các hoạt động tuyên truyền giáo dục người tiêu dùng uống có trách nhiệm, nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi. Song, thật buồn khi xã hội chỉ nói lên những điều không tốt và đổ lỗi do rượu, bia, họ cần được có cái nhìn khách quan, công bằng, bình đẳng với các lĩnh vực khác… Mỗi sản phẩm đồ uống có độ cồn khác nhau nên cần chịu sự điều chỉnh khác nhau, chứ không nên đánh đồng. Nếu cấm tài trợ các doanh nghiệp rượu, bia cho các hoạt động từ thiện ở trường học thì sẽ giảm nguồn lực giúp đỡ cho các cháu có hoàn cảnh khó khăn.

Kinh nghiệm ở một số nước cho thấy, việc kiểm soát nguồn cung quá khắt khe không những không làm giảm tiêu dùng mà còn làm thất thu thuế, doanh nghiệp khó khăn, người lao động mất việc làm… Hiện các doanh nghiệp đã thực hiện tốt nghĩa vụ nộp thuế, không nên bắt buộc họ phải đóng thêm loại phí, loại thuế nào nữa, nên khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tham gia các hoạt động xã hội từ thiện, giáo dục tuyên truyền người tiêu dùng uống có trách nhiệm, đã uống rượu bia thì không lái xe…
Nhiều đại biểu cho rằng, các cơ quan có chức năng cần tăng cường quản lý, kiểm soát, xử lý tình trạng sản xuất, tiêu thụ rượu, bia kém chất lượng, không rõ nguồn gốc; tăng cường tuyên truyền, giáo dục để người dân nâng cao hiểu biết, thay đổi hành vi trong việc sử dụng đồ uống có cồn, cần có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng, tránh sử dụng các loại rượu không rõ nguồn gốc; nên nhìn từ nhiều góc độ, có giải pháp toàn diện để khi luật ban hành đi vào đời sống, có tính khả thi, đạt được hiệu quả như mong muốn…