Liên quan tới vấn đề Bộ Tài chính lấy ý kiến xây dựng dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) (sửa đổi), trong đó có nội dung tăng thuế TTĐB đối với sản phẩm đồ uống có cồn, nhà quản lý, nhiều chuyên gia và doanh nghiệp đồ uống đã đề xuất tạm hoãn sửa đổi Luật này bởi tình hình kinh tế đang gặp nhiều khó khăn, doanh nghiệp cần thời gian để hồi phục.

Không nên điều chỉnh thuế TTĐB khi các doanh nghiệp đang gặp nhiều

khó khăn

          Theo bài viết trên Tạp chí Công Thương ngày 19/3/2023 “Các doanh nghiệp đồ uống đề xuất hoãn tăng thuế tiêu thụ đặc biệt” https://tapchicongthuong.vn/bai-viet/cac-doanh-nghiep-do-uong-de-xuat-hoan-tang-thue-tieu-thu-dac-biet-103476.htm trích ý kiến lãnh đạo Hiệp hội Bia – Rượu – Nước giải khát Việt Nam (VBA) cho biết: Xem xét chưa sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt ít nhất trong thời gian 2023-2024 để giúp các doanh nghiệp ổn định sản xuất kinh doanh và phục hồi sau đại dịch; Không bổ sung mặt hàng đồ uống có đường, thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn vào đối tượng chịu Thuế tiêu thụ đặc biệt; Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt cần được xem xét, thảo luận và thông qua tại hai Kỳ họp Quốc hội.

Nhiều ý kiến cho rằng, cần có đánh giá cụ thể, toàn diện về tác động của thay đổi đề xuất, bao gồm các tác động lan tỏa với nền kinh tế, trước khi thay đổi luật. Ngoài những khó khăn chung, về môi trường pháp lý: Từ năm 2003 đến nay, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt đã 5 lần sửa đổi (vào các năm 2003, 2005, 2008, 2014 và 2016). Sự điều chỉnh liên tục gây bất ổn cho môi trường pháp lý, thể chế và kinh doanh, tác động tiêu cực doanh nghiệp. Thực tiễn cũng cho thấy: Tăng Thuế tiêu thụ đặc biệt chưa đạt được mục tiêu giảm tiêu dùng và bảo vệ sức khỏe; Tăng thuế không giải quyết vấn đề rượu bất hợp pháp, chiếm 60 - 70% thị trường, gây thất thoát 751 triệu USD/năm, từ đó, ảnh hưởng tới sức khỏe người dân và kinh doanh hợp pháp; Tăng thuế TTĐB không giúp nuôi dưỡng nguồn thu cho nhà nước. Tóm lại, vấn đề gốc rễ bao gồm rượu phi chính thức gây rủi ro cho sức khỏe và gây thất thu ngân sách lại không được tập trung giải quyết.

Đại diện doanh nghiệp sản xuất bia, ông Bennet Neo - Tổng giám đốc SABECO cho rằng, việc thay đổi thuế hiện hành có thể dẫn đến sự tác động tiêu cực đối với hầu hết các doanh nghiệp trong ngành bia. “Chúng tôi kiến nghị nên hoãn việc tăng các loại thuế cho đến khi chúng ta có được sự phục hồi ổn định hơn và mạnh mẽ hơn, và nên thực hiện việc đánh giá tác động trước khi áp dụng bất kỳ thay đổi nào đối với hệ thống thuế hiện hành”, ông Bennet Neo nêu ý kiến.

Trong bài viết “Sửa Luật thuế tiêu thụ đặc biệt: doanh nghiệp rượu bia xin hoãn 2 năm vì khó khăn” trên Tạp chí điện tử Đầu tư Tài chính ngày 15/3/2023 dẫn nhiều ý kiến ông Đỗ Thái Vương – Trưởng tiểu ban Nước giải khát của VBA, cho hay doanh nghiệp rất chia sẻ với mong muốn của Chính phủ trong việc giải quyết các thách thức về sức khỏe của người dân. Tuy nhiên, thời điểm hiện tại chưa thích hợp để tăng thuế tiêu thụ đặc biệt, bởi doanh nghiệp đang chịu mức tăng nguyên vật liệu vượt quá khả năng gánh chịu.

Nhiều ý kiến cho rằng, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ dẫn đến tăng giá sản phẩm bia, có thể khiến người tiêu dùng có xu hướng chuyển dịch sang sử dụng các sản phẩm phi chính thống.

Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam kiến nghị xem xét chưa sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt ít nhất trong thời gian 2023-2024 để giúp các doanh nghiệp ổn định sản xuất kinh doanh và phục hồi sau đại dịch.

TS Phạm Tuấn Khải – chuyên gia luật, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật Văn phòng Chính phủ, cho rằng ban soạn thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) cần có đánh giá tác động xã hội của điều luật kỹ hơn khi được điều chỉnh như việc phản ứng của doanh nghiệp phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

“Trong lộ trình xây dựng luật cần quan tâm yếu tố tác động của luật với người tiêu dùng, với kinh tế và xã hội và không nên làm nóng vội, ảnh hưởng đến người làm chính sách và các doanh nghiệp” – ông Khải nói.

“Dù không muốn nhắc lại nhưng đại dịch Covid-19 đã khiến mọi doanh nghiệp gặp khó khăn, trong đó có ngành nước giải khát, bia, rượu. Doanh nghiệp cần môi trường ổn định về thuế phí để quay trở lại mức tăng trước dịch bệnh, đồng thời thực hiện bền vững hơn trong nộp thuế bền vững cho nhà nước”, ông Vương chia sẻ và cho rằng hạn chế lạm dụng rượu bia, nghiêm cấm tham gia giao thông sau khi uống rượu bia... là các biện pháp hiệu quả hơn trong việc hạn chế nguồn gốc gây tác hại của rượu, bia.

“Bất cứ một Luật nào khi ra đời hoặc sửa đổi đều có những tác động đến xã hội. Cộng đồng doanh nghiệp cho rằng, các doanh nghiệp đang phục hồi sau dịch và hiện gặp nhiều khó khăn với những tác động từ tình hình thế giới, chi phí sản xuất tăng. Các doanh nghiệp đồ uống cần môi trường chính sách ổn định về thuế, phí để quay lại thời kỳ tăng trưởng như trước dịch”, là thông tin được đề cập trong bản tin Nhịp sống hôm nay “Cần đánh giá tác động của luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) đến xã hội http://vovdulich.vn/video/can-danh-gia-tac-dong-cua-luat-thue-tieu-thu-dac-biet-sua-doi-den-xa-hoi-27388.html \ phát trên kênh VOV ngày 16/3/2023.

Hiện mức thuế với bia là 65%, rượu 35- 65% tùy độ cồn dưới hay trên 20 độ. Bộ cho rằng việc tiêu thụ, sử dụng các mặt hàng nhất là rượu, bia tăng nhanh nên cần tăng thuế để kiểm soát. Các doanh nghiệp và chuyên gia cũng đề nghị hoãn tăng thuế này, ít nhất đến năm 2025.

Báo VnExpress trong bài “Các doanh nghiệp kiến nghị không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường” https://vnexpress.net/doanh-nghiep-kien-nghi-khong-danh-thue-tieu-thu-dac-biet-voi-do-uong-co-duong-4581577.html đã trích dẫn ý kiến của ông Nguyễn Quốc Việt - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách (VEPR) và TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển thương hiệu.

Ông Nguyễn Quốc Việt cho rằng, ngành sản xuất đồ uống có tăng trưởng sản xuất nhưng cũng biến động rất lớn trong 5 năm qua. Khi có tác động, như dịch Covid-19, tổn thương ngành này lớn hơn nhiều so với các ngành như thực phẩm, thuốc lá.

Theo ông, tính toán chính sách cần nhìn vào thực trạng, thực tế nền kinh tế. "Nếu tăng thuế suất lúc này, tổng thu ngân sách chưa chắc tăng, ngược lại có thể giảm vì mức thuế quá cao. Tổng cầu trên GDP đang giảm mà tăng thuế sẽ khiến tỷ trọng này đi xuống", ông Việt nói,

Phó Viện trưởng VEPR cho rằng, trong bối cảnh khó khăn chung về sản xuất kinh doanh, chính sách thuế với doanh nghiệp, người dân nên duy trì để tiếp sức và kích cầu tiêu dùng trong nước. Bất kỳ sự thay đổi nào cũng cần nghiên cứu kỹ lưỡng, đảm bảo hài hoà lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

"Thay vì tăng thu từ tăng thuế nên nuôi dưỡng cho doanh nghiệp phục hồi, phát triển", Phó Viện trưởng VEPR nêu quan điểm.

Theo TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển thương hiệu, chưa nên thay đổi thuế trong giai đoạn doanh nghiệp khó khăn hiện nay, để có thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng hơn, đánh giá tác động xã hội và tham vấn kinh nghiệm quốc tế. Ông gợi ý, giai đoạn tiếp theo nhà chức trách nên nghiên cứu chuyển áp dụng thuế hỗn hợp (áp dụng song song cách tính thuế theo tỷ lệ phần trăm và thuế tuyệt đối) từ năm 2026 - giai đoạn kinh tế Việt Nam đạt được khát vọng chuyển sang thu nhập trung bình cao.

Hiện, việc sửa đổi Luật thuế TTĐB vẫn còn nhiều băn khoăn. Báo Quân đội nhân dân ngày 25/3 có bài viết “Áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường: Cần xem xét lộ trình và tính phù hợp” https://www.qdnd.vn/kinh-te/cac-van-de/ap-thue-tieu-thu-dac-biet-voi-do-uong-co-duong-can-xem-xet-lo-trinh-va-tinh-phu-hop-722670. Trong bài nêu ý kiến của ông Đậu Anh Tuấn - Phó tổng thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI): Một sắc thuế tiêu thụ đặc biệt tốt thì ngoài các mục tiêu trên còn cần tính tới những yếu tố như tính khả thi, tính tuân thủ, cạnh tranh bình đẳng, tính tin cậy, dự báo trước được và phù hợp với thông lệ quốc tế. Ông Đậu Anh Tuấn cũng đặt vấn đề, trong bối cảnh doanh nghiệp đang phục hồi sau đại dịch, việc đưa ra chính sách thuế này có phù hợp với chủ trương hỗ trợ doanh nghiệp, người dân hay không? Lộ trình tăng thuế như thế nào là phù hợp để các doanh nghiệp điều chỉnh phương án sản xuất, kinh doanh, bảo đảm ổn định sản xuất, đóng góp nguồn thu cho NSNN?

Do vậy, các doanh nghiệp mong muốn các cơ quan liên quan sẽ xem xét một cách kỹ lưỡng các đề xuất sửa đổi, bổ sung chính sách thuế dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng một chính sách thuế công bằng vì lợi ích của người dân và doanh nghiệp.

Kim Anh (Tổng hợp)