Tuần qua, những khó khăn của ngành Đồ uống cũng như các ý kiến góp ý của các chuyên gia, đại diện các doanh nghiệp trong ngành tiếp tục được các cơ quan báo chí cập nhật, phản ánh nhằm góp tiếng nói giúp ngành đồ uống vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay, phục hồi và phát triển kinh tế.

Ngày 19/8, Tạp chí Kinh tế và Dự báo có bài “Cân nhắc hiệu quả của thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mục tiêu hạn chế tiêu dùng bia, rượu” Cân nhắc hiệu quả của thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mục tiêu hạn chế tiêu dùng bia, rượu | Tạp chí Kinh tế và Dự báo (kinhtevadubao.vn). Theo bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam, việc điều chỉnh thuế suất các mặt hàng rượu, bia cần hướng đến chính sách thuế TTĐB hài hòa với các mục tiêu và phù hợp với bối cảnh cụ thể. Việc tăng thuế TTĐB ở mức cao và liên tục nhiều khả năng không mang lại hiệu quả như mục tiêu đề ra. Có thể việc tăng thuế làm tăng giá bán, hạn chế sản xuất rượu, bia, nhưng chưa hẳn sẽ đạt được mục tiêu giảm tiêu dùng mặt hàng rượu, bia. Chẳng hạn, việc tăng thuế cao dẫn đến hàng nhập lậu tăng, người tiêu dùng có thu nhập cao chuyển sang uống rượu, bia nhập lậu. Người tiêu dùng ở nông thôn, có thu nhập thấp chuyển sang cơ chế tự cung, tự cấp và bán lấy lãi bằng cách tự nấu rượu, tự pha chế, không nộp thuế tiêu thụ đặc biệt, không đảm bảo chất lượng sản phẩm, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân...

Theo ông ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội, việc đánh thuế là nhằm thay đổi hành vi tiêu dùng, chứ không nên chỉ nhằm hạn chế/cấm tiêu dùng, bởi một chính sách thuế mà hạn chế tiêu dùng, thì xã hội không phát triển được. Chính phủ đang mong muốn kích cầu, tiêu dùng, để sản xuất tăng trưởng mạnh hơn. Vậy nếu thuế tăng cao, nhóm kinh doanh nhà hàng, dịch vụ - nhóm đóng góp cao nhất trong tăng trưởng kinh tế của Việt Nam - giảm xuống, kéo theo sản xuất và nhiều lĩnh vực khác nữa cũng giảm. Do đó, cần đánh giá kỹ lưỡng về tác động này khi đưa ra giải pháp tăng thuế TTĐB.

Ngoài ra, chính sách thuế cũng nên giúp nhà sản xuất thay đổi hành vi sản xuất chứ không nên ép doanh nghiệp phải chịu thiệt hại. Do đó, nếu giãn cách 3-5 năm nâng thuế một lần, thì sẽ là lộ trình hợp lý, để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị, lập kế hoạch, nghiên cứu phát triển sản phẩm mới, vừa đảm bảo hoạt động sản xuất, vừa thích nghi với chính sách, hạn chế những rủi ro đối với nhà sản xuất. Khi cân nhắc đủ các mặt lợi và hại, với tính toán định lượng cụ thể, thì chính sách thuế mới đảm bảo đúng các mục tiêu giúp tăng thu ngân sách.

Trước đó, ngày 12/8, trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam có bài “Lường trước tác động của việc sửa đổi thuế tiêu thụ đặc biệt với ngành đồ uống” (https://vneconomy.vn/luong-truoc-tac-dong-cua-viec-sua-doi-thue-tieu-thu-dac-biet-voi-nganh-do-uong.htm). Bài viết đã ghi nhận ý kiến đa chiều từ các chuyên gia và doanh nghiệp chịu tác động trực tiếp, gián tiếp từ Dự thảo Luật nhằm bảo đảm các lợi ích cân bằng và bền vững hơn, hỗ trợ cho việc ban hành chính sách đảm bảo mục tiêu sức khỏe người tiêu dùng, ngân sách, nuôi dưỡng nguồn thu và sự phát triển doanh nghiệp.

Theo đó, bài báo đã đăng tải ý kiến của các chuyên gia, nhà quản lý, đại diện doanh nghiệp như: Ông Nguyễn Đức Lê (phó Cục trưởng, Cục Nghiệp vụ Quản lý thị trường – Tổng cục quản lý thị trường); Ông Nguyễn Văn Phụng (nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thuế - Bộ Tài Chính); Bà Lê Mai Khanh (Chủ tịch Hiệp hội Khách sạn Việt Nam); Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long; Ông Nguyễn Hoàng Giang (Công ty TNHH MTV Thương mại Bia Sài Gòn (SABECO); Ông Đỗ Thái Vương (Trưởng tiểu ban nước giải khát của VBA)... Các đại biểu đều có chung quan điểm Nhà nước cần cân nhắc, đánh giá kỹ lưỡng đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và nên giãn lộ trình để doanh nghiệp kịp phục hồi.

Vẫn bàn các vấn đề được đặt ra tại Hội thảo trên, cũng trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam còn có bài “Tăng mạnh thuế tiêu thụ đặc biệt: Lo ngại đồ uống bất hợp pháp lan rộng” (https://vneconomy.vn/tang-manh-thue-tieu-thu-dac-biet-lo-ngai-do-uong-bat-hop-phap-lan-rong.htm). Theo bài viết đặt vấn đề, các chuyên gia lo ngại rằng khi tăng mạnh thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có cồn và bổ sung đồ uống có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt dẫn đến hàng hóa chính thống của ngành này bị lấn át. Khi đó, đồ uống bất hợp pháp lan rộng, mục tiêu giảm tiêu thụ đồ uống có cồn không đạt và thất thu ngân sách…

Các chuyên gia lo ngại rằng khi tăng mạnh thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có cồn và bổ sung đồ uống có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt dẫn đến hàng hóa chính thống của ngành này bị lấn át. Khi đó, đồ uống bất hợp pháp lan rộng, mục tiêu giảm tiêu thụ đồ uống có cồn không đạt và thất thu ngân sách...

Ngày 8/8 hàng loạt các cơ quan thông tấn, báo chí đã đưa tin, phản ánh về Hội nghị. Cụ thể,  Truyền hình VOV có phóng sự “Cần làm rõ cơ sở khoa học khi mở rộng danh sách đồ uống bị áp thuế tiêu thụ đặc biệt” (https://truyenhinhvov.vn/video/can-lam-ro-co-so-khoa-hoc-khi-mo-rong-danh-sach-do-uong-bi-ap-thue-tieu-thu-dac-biet-59287.htm); Truyền hình Quốc hội có phóng sự “Đánh giá kỹ tác động khi sửa Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt” (https://quochoitv.vn/danh-gia-ky-tac-dong-khi-sua-luat-thue-tieu-thu-dac-biet-231611.htm); Trang Pháp luật MEDIA có phản ánh “Góp ý dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) và ngành đồ uống” (https://baophapluat.vn/media/gop-y-du-thao-luat-thue-tieu-thu-dac-biet-sua-doi-va-nganh-do-uong-post13376.html); Truyền hình Nhân Dân có phóng sự “Sửa thuế TTĐB đối với nhóm ngành ngành đồ uống” (https://nhandantv.vn/sua-thue-tieu-thu-dac-biet-voi-nhieu-nhom-hang-dich-vu-d255947.htm); Truyền hình Hà Nội có phóng sự “Ngành đồ uống trước nỗi lo tăng thuế tiêu thụ đặc biệt” (https://www.youtube.com/watch?v=Nu-RhKzpuC0); Truyền hình Hà Nội có phóng sự “Ngành đồ uống trước nỗi lo tăng thuế tiêu thụ đặc biệt” (https://hanoionline.vn/video/ban-tin-kinh-te-tai-chinh-08-08-2024-257232.htm); Tạp Chí Đồ Uống Việt Nam có bài “Doanh nghiệp rượu bia lo ngại không thể phục hồi trước đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt” (https://vba.com.vn/doanh-nghiep-ruou-bia-lo-ngai-khong-the-phuc-hoi-truoc-de-xuat-tang-thue-tieu-thu-dac-biet.html);

Ngày 9/8/2024, trên Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp có bài “Tăng thuế với đồ uống có cồn: Cần đảm bảo hài hòa lợi ích” (https://diendandoanhnghiep.vn/tang-thue-voi-do-uong-co-con-can-dam-bao-hai-hoa-loi-ich-10140184.html); Cafebiz          có bài “Tổng giám đốc Sabeco: 'Đề xuất tăng thuế liên tục lên đến 90% - 100% vào năm 2030 thực sự là cú sốc' (https://cafebiz.vn/tong-giam-doc-sabeco-de-xuat-tang-thue-lien-tuc-len-den-90-100-vao-nam-2030-thuc-su-la-cu-soc-176240809112718217.chn); Swissfertz Vietnam     có bài “Dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt: Tránh tạo ra “cú sốc” đối với ngành đồ uống” (https://swissfertz.com/du-thao-luat-thue-tieu-thu-dac-biet-tranh-tao-ra-cu-soc-doi-voi-nganh-do-uong); Pháp Luật Sức khỏe và Đời Sống       có bài “Đề xuất tăng thuế liên tục lên đến 90% - 100% vào năm 2030 thực sự là cú sốc'” (https://phapluat.suckhoedoisong.vn/tong-giam-doc-sabeco-de-xuat-tang-thue-lien-tuc-len-den-90-100-vao-nam-2030-thuc-su-la-cu-soc-76896.html); Báo Người Lao động        đăng bài “Đề xuất tăng thuế "nhanh và mạnh" với rượu bia, chuyên gia nói gì?” (https://nld.com.vn/de-xuat-tang-thue-nhanh-va-manh-voi-ruou-bia-chuyen-gia-noi-gi-196240808112400952.htm); An Ninh Tiền Tệ        có bài “Đề xuất giãn lộ trình tăng thuế bia rượu” (http://antt.vn/de-xuat-gian-lo-trinh-tang-thue-bia-ruou-388758.htm); Tạp Chí Điện Tử môi trường và cuộc sống      có bài “Bổ sung nước giải khát có đường vào danh sách đối tượng chịu thuế” (https://moitruong.net.vn/bo-sung-nuoc-giai-khat-co-duong-vao-danh-sach-doi-tuong-chiu-thue-76236.html); trang tin Stockbiz có bài “Tránh gây sốc khi tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống” (https://stockbiz.vn/tin-tuc/tranh-gay-soc-khi-tang-thue-tieu-thu-dac-biet-voi-do-uong/27500866)...

Thống kê chưa đầy đủ, từ ngày 8 – 19/6 đã có trên 100 bài viết, video thông tin về sự kiện cùng ý kiến của các diễn giả, chuyên gia kinh tế, đại diện doanh nghiệp với quan điểm:  việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt cao có thể tăng thu ngân sách nhà nước nhưng cũng có thể tạo ra những cú sốc cho doanh nghiệp, xã hội, người lao động khi số thuế phải trả quá lớn. Do vậy, cần hướng đến chính sách thuế hài hòa và phù hợp.

Theo các bài viết phản ánh, nhiều chuyên gia cho rằng, việc tăng thuế TTĐB cao có thể tăng thu ngân sách nhà nước trong ngắn hạn, nhưng trong trung - dài hạn sẽ làm giảm sức cầu tiêu dùng, giảm doanh thu và lợi nhuận DN, qua đó giảm thu thuế VAT và thuế thu nhập DN. Tiếp đó, cần đánh giá toàn diện các tác động, xem xét cân nhắc kỹ việc tăng thuế trong bối cảnh kinh tế hiện tại của Việt Nam tránh gây “sốc” cho doanh nghiệp, mà vẫn đảm bảo nguồn thu ngân sách nhà nước.

Đáng chú ý, từ những kinh nghiệm thực tiễn của các nước, một số chuyên gia nhấn mạnh: Cần tham khảo kinh nghiệm quốc tế để áp dụng một cách hài hòa, hợp lý phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh đặc thù của Việt Nam. Ngoài ra, bên cạnh công cụ thuế cần đi kèm các công cụ khác như tăng cường chống buôn lậu, kiểm tra giám sát việc tuân thủ pháp luật, đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục người tiêu dùng.

Thanh Nga