Giới thiệu Hiệp hội Bia – Rượu – Nước giải khát Việt Nam (VBA)

Hiệp hội Bia – Rượu – Nước giải khát Việt Nam (VBA) được thành lập năm 1991. VBA chịu sự quản lý nhà nước về hành chính của Bộ Nội vụ và quản lý chuyên ngành của Bộ Công Thương. VBA là tổ chức xã hội-nghề nghiệp tự nguyện của các tổ chức và cá nhân hoạt động trong lĩnh vực bia, rượu và nước giải khát, với gần 100 thành viên. Hiệp hội có vai trò thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp trong ngành thông qua các hoạt động nghiên cứu và phát triển ngành, xây dựng chính sách, hợp tác quốc tế, xúc tiến thương mại, và các hoạt động truyền thông liên quan. Qua 32 năm hoạt động, VBA luôn là địa chỉ tin cậy của các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan, bao gồm: Các doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh bia, rượu, nước giải khát; Các cơ quan nghiên cứu & phát triển, tư vấn xây dựng chính sách, truyền thông, thương mại.

Vai trò của ngành đối với phát triển kinh tế - xã hội

Ngành đồ uống là ngành công nghiệp quan trọng, đóng góp đáng kể cho NSNN. Với hàng trăm nhà máy sản xuất, kinh doanh trong ngành được phân bố hầu khắp các tỉnh, thành phố trên cả nước (trên 51 tỉnh, thành phố) và đóng góp đáng kể cho ngân sách địa phương, khoảng 60 ngàn tỷ/năm.

Ngành đồ uống tạo việc làm cho cả triệu lao động trực tiếp và gián tiếp trong các cơ sở sản xuất cũng như trong chuỗi cung ứng như nguyên liệu, đóng gói, kho vận, phân phối, các ngành dịch vụ, nhà hàng... đảm bảo lưu thông trong chuỗi giá trị sản phẩm.

Nhu cầu tiêu dùng rượu bia hợp lý là nhu cầu chính đáng của con người, một nét văn hóa của dân tộc, đặc biệt trong điều kiện thu nhập và đời sống của người dân ngày càng được nâng cao; Đồng thời cũng là nhu cầu của khách du lịch, một ngành quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam.

Khó khăn của Ngành

Kể từ quý II/2023, các DN trong ngành đồ uống và phản ánh của các ngành hàng trong chuỗi cung ứng liên quan tới ngành đồ uống (sản xuất bao bì, …) đều ghi nhận, đánh giá sự sụt giảm về sản lượng, doanh thu và lợi nhuận.

• Đại dịch Covid -19 đã gây ảnh hưởng nặng nề đến kinh tế toàn cầu bao gồm Việt Nam, đặc biệt ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của ngành Bia nói riêng và ngành Du lịch nói chung (sản lượng ngành bia năm 2020 giảm 14% so với năm 2019, năm 2021 giảm 7.8% so với năm 2020) trong giai đoạn đại dịch, lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã tìm mọi giải pháp để giúp đỡ, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh bằng các chính sách miễn, giảm, gia hạn thời gian nộp thuế, vvv. Tuy nhiên, ngành bia hầu như không được hưởng những chính sách ưu đãi để phục hồi phát triển, mặc dù trong thời gian đại dịch DN chúng tôi cũng chịu ảnh hưởng nặng nề như các thành phẩn kinh tế khác mà còn bị đề nghị chịu thêm gánh nặng thuế tại thời điểm này là chưa đảm bảo sự hài hòa giữa các thành phần kinh tế trong cùng bối cảnh như nhau.

• Do tình trạng thiếu đơn hàng, một số ngành sử dụng nhiều lao động đã phải cắt giảm lao động khiến thu nhập của người lao động giảm đáng kể. Thêm vào đó, bối cảnh lãi suất tăng và đồng Việt Nam suy yếu khiến người dân phải cân nhắc, thắt chặt chi tiêu, các tổ chức quốc tế như World Bank, ADB, IMF… đều có chung nhận định về một năm 2023 đầy khó khăn và bất định với kinh tế thế giới cũng như nền kinh tế Việt Nam.

• Xung đột Nga - Ucraina đã và đang có những tác động tiêu cực tới nguồn nguyên liệu sản xuất của ngành, đứt gãy chuỗi cung ứng và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt (như: Hoa houblon, vỏ lon, chi phí logistics,… tăng từ 15%-30%). Việc tăng chi phí đã vượt quá khả năng gánh chịu của DN nên bắt buộc phải điều chỉnh tăng giá bán, từ đó đẩy chi phí sang người tiêu dùng. Từ 2022, giá bán bia cũng đã tăng trên 10% cao hơn tỷ lệ lạm phát (4%), thậm chí cao hơn cả mức tăng giá trung bình của ngành hàng tiêu dùng nhanh (8%) và thu nhập bình quân đầu người (9,5%).

• Thực trạng hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, đồ uống có cồn, đặc biệt là rượu do dân tự nấu vẫn đang là thách thức lớn đối với các nhà quản lý. Các sản phẩm bất hợp pháp này không được đăng ký hợp pháp, không chấp hành đầy đủ các quy định về an toàn thực phẩm, không nộp thuế nên đã dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe, tính mạng con người, tài sản, trật tự an toàn xã hội, cũng như gây thất thu thuế đáng kể.

• Các doanh nghiệp ngành đồ uống phải chuẩn bị nguồn lực, kinh phí để thực hiện trách nhiệm tái chế theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP bắt đầu có hiệu lực từ 01/01/2024. Đây là khoản đóng góp không nhỏ trong hoàn cảnh doanh nghiệp mới phục hồi sau đại dịch.

• Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về tập trung cao điểm, tuần tra, kiểm soát, xử lý theo chuyên đề vi phạm nồng độ cồn khi điều khiển phương tiện giao thông trên toàn quốc, một mặt đã giúp tăng việc nhận thức, nghiêm túc trong việc thi hành các quy định về Luật Phòng chống tác hại của rượu bia, đặc biệt là “đã uống rượu bia, không lái xe”, một vấn đề đòi hỏi phải có thời gian và kiên trì tuyên truyền để người dân tự giác tuân thủ. Vì vậy, vấn đề này cũng có những tác động ngay tới việc giảm tiêu thụ mặt hàng rượu bia trong các nhà hàng, khách sạn v.v.

Nhận diện khó khăn, vướng mắc và đề xuất, kiến nghị

- Chính sách thuế Tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) Bộ Tài chính đang hoàn thiện việc lập đề nghị xây dựng dự án Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) sửa đổi để trình Chính phủ theo định hướng sửa đổi, bổ sung;

- Nghiên cứu điều chỉnh tăng thuế TTĐB theo lộ trình đối với bia, rượu. - Nghiên cứu bổ sung thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn vào đối tượng chịu thuế TTĐB. Trong điều kiện tình hình kinh tế vĩ mô và thị trường vẫn còn nhiều biến động khó dự đoán như hiện nay, DN vẫn phải đối mặt với muôn vàn khó khăn chưa phục hồi rõ nét, ổn định, Quốc hội và Chính phủ đang có chủ trương miễn giảm các chính sách thuế, phí nhằm hỗ trợ các DN phục hồi trong năm 2023 để tạo điều kiện hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi, phát triển;

Hiệp hội VBA đề xuất kiến nghị:

1. Chưa sửa đổi Luật thuế TTĐB, ít nhất trong thời gian 2023-2025 và ổn định chính sách thuế như hiện nay để giúp các doanh nghiệp vượt qua khó khăn và phục hồi.

2. Khi chưa có đầy đủ cơ sở khoa học thuyết phục cũng như chưa đánh giá tác động đầy đủ đối với việc mở rộng các đối tượng chịu thuế TTĐB, Chúng tôi đề nghị cân nhắc, chưa nên bổ sung mặt hàng Nước giải khát có đường, Thức uống đại mạch và Nước giải khát không cồn vào đối tượng chịu thuế TTĐB.

3. Không bổ sung “thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn” vào đối tượng chịu thuế TTĐB trong đề cương dự thảo Luật và Tờ trình Chính phủ:

+ Việc điều chỉnh tăng thuế TTĐB đối với bia tại thời điểm này là không phù hợp với bối cảnh kinh tế hiện tại và có thể không đạt được hiệu quả như mục tiêu Bộ Tài chính đề ra.

+ Việc cải cách các chính sách hiện nay nhất là các chính sách liên quan đến doanh nghiệp cần đảm bảo không ảnh hưởng tới các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển kinh tế xã hội của Quốc hội và Chính phủ. Qua rà soát, các chủ trương cải cách chính sách hiện nay, đặc biệt là chính sách thuế, mục tiêu của các chính sách trong giai đoạn đến hết năm 2025 là tập trung hỗ trợ doanh nghiệp, người dân khắc phục khó khăn, phục hồi sản xuất, kinh doanh do ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh Covid-19. Quyết định số 508/QĐ-TTg ngày 23/4/2022 của Thủ tướng Chính phủ Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030 đã nêu rõ mục tiêu và nhiệm vụ của cải cách chính sách thuế là “Về quy mô thu ngân sách từ thuế, phí, bảo đảm duy trì tỷ lệ huy động vào ngân sách nhà nước từ thuế, phí ở mức ổn định, hợp lý và phù hợp với Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội từng giai đoạn 05 năm 2021 - 2025 và 2026 - 2030”; “Đến năm 2025: Trong giai đoạn đầu tập trung hỗ trợ doanh nghiệp, người dân khắc phục khó khăn, phục hồi sản xuất, kinh doanh do ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh Covid-19”.

+ Chúng tôi hoàn toàn nhất trí và đánh giá rất cao ý kiến của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tại Hội nghị đánh giá tình hình thực hiện Kế hoạch số 81/KHUBTVQH15 và triển khai Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh ngày 22/8/2022, được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng như sau: “bảo đảm thực hiện đúng nguyên tắc những vấn đề cấp bách, đã chín, đã rõ, được thực tiễn chứng minh và có sự thống nhất cao thì mới đề xuất quy định trong luật, những vấn đề tuy cấp bách, cần thiết nhưng là vấn đề mới, chưa có sự đồng thuận cao thì tiếp tục nghiên cứu thận trọng, thấu đáo”. Chúng tôi rất mong tinh thần này của Chủ tịch Quốc hội sẽ là kim chỉ nam cho hoạt động xây dựng pháp luật nói chung và sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt nói riêng trong những năm tới.

EPR

Bộ TN&MT đang lấy ý kiến rộng rãi đối với Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành định mức chi phí tái chế hợp lý, hợp lệ đối với một đơn vị khối lượng sản phẩm, bao bì và chi phí quản lý hành chính phục vụ quản lý, giám sát, hỗ trợ thực hiện trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải của nhà sản xuất, nhập khẩu (gọi tắt là Fs).

Dự thảo quy định định mức chi phí tái chế (Fs) còn có nhiều điểm chưa hợp lý. Cần kiểm tra lại tính hợp lý của các số liệu:

1. Các nghiên cứu tham vấn Fs có kết quả khác xa nhau, dữ liệu có nhiều bất cập.

2. Fs đề xuất chưa theo nguyên tắc kinh tế tuần hoàn do chưa trừ đi giá trị vật liệu thu hồi được.

3. Chi phí quản lý hành chính 3% không phù hợp với Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10 tháng 01 năm 2022 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường.

4. Hệ số điều chỉnh đối với các vật liệu bao bì dễ thu gom, tái chế là chưa phù hợp.

5. Fs cao, nguy cơ tác động tiêu cực tới giá cả hàng hóa và người tiêu dùng, đi ngược với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh.

Đề xuất kiến nghị

Việc triển khai EPR cần hướng tới hiệu quả, giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp.

1. Trong hai năm đầu (2024 và 2025), tập trung vào hướng dẫn thi hành, chưa áp dụng hình thức xử phạt.

2. Cho phép các doanh nghiệp thực hiện kết hợp cả hình thức tự tái chế và đóng góp hỗ trợ tái chế cho một loại bao bì trong cùng năm, thay vì bắt buộc chọn một trong hai hình thức.

3. Cho phép khoản tạm ứng đóng góp hỗ trợ tái chế từ đầu năm, sang quyết toán theo số lượng thực tế khi kết thúc năm; Như vậy doanh nghiệp vẫn thực hiện đầy đủ trách nhiệm về môi trường, đồng thời giảm được khó khăn về dòng tiền cho doanh nghiệp.

4. Cần có chính sách ưu đãi cho DN sử dụng bao bì thân thiện với môi trường hoặc sử dụng vật liệu tái chế.