Trong ngày Tết, lễ hội, việc ăn uống là một phần không thể thiếu. Rượu bia được coi là thức uống gắn kết mọi người trên bàn tiệc, đặc biệt vào ngày Tết, lễ hội. Tuy nhiên nếu lạm dụng rượu, bia hoặc lái xe sau khi uống rượu bia lại có thể dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.

Phi tửu bất thành lễ, mời nhau uống rượu bia ngày Tết hay những dịp hội họp đã trở thành nét văn hóa của người Việt. Tuy nhiên cái “lễ” đó của người xưa khá chừng mực khi chỉ dừng lại ở dăm ba chén. Còn với những người luôn có câu cửa miệng “không say không về” trong mỗi cuộc vui dường như đang phá vỡ nét đẹp trong văn hóa uống rượu, bia xưa.

Trong dịp Tết hay những ngày đầu năm, người thân, bạn bè lâu ngày có dịp gặp nhau, chúc Tết. Ngày Tết, trong niềm vui chung của mọi nhà, bè bạn gặp nhau lấy chén rượu làm quà, để nâng ly chúc mừng một năm mới sức khỏe, thành công, kinh doanh phát đạt hơn năm cũ. Chén rượu trong dịp Tết còn là cách để bà con láng giềng quây quần, anh em, họ hàng, gia tộc hay thông gia... chia sẻ những niềm vui năm cũ, chúc nhau năm mới thịnh vượng, an khang. Bạn bè sau một năm bận rộn trong guồng quay công việc về quê ăn Tết đón xuân gặp nhau, vui ngày hội ngộ cũng phải có chén rượu nâng lên chia sẻ tâm tình…
 

Tránh lạm dụng rượu bia để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng
 

Chén rượu ngày Xuân chúc nhau sức khỏe thật ý nghĩa nhưng việc ép nhau uống rượu bia, đến nhà nào cũng uống một, hai chén dẫn tới say xỉn, không làm chủ được bản thân làm cho Tết không trọn vẹn.

Một vài năm trở lại đây, trong những ngày Tết mặc dù tình trạng lạm dụng rượu, bia vẫn còn tuy nhiên đã giảm đi đáng kể. Từ khi Nghị định 100/2019 có hiệu lực, nhiều người đi chúc Tết đã không còn uống rượu, bia như trước hoặc nếu có uống thì không lái xe hoặc nhờ người chở về nhà.

Dịp Tết Quý Mão 2023 vừa qua cho thấy tình trạng mời rượu, bia các khách đến chúc Tết giảm đi rõ rệt, hầu như không còn. Bởi không chỉ có khách ở gần, đi bộ mà còn có nhiều khách ở nơi xa đến, thường tự lái xe. Cụm từ được dùng nhiều nhất để từ chối khéo lời mời rượu, không làm mất lòng gia chủ là “phải lái xe”. Dường như mức phạt cao với các vi phạm về nồng độ cồn khi tham gia giao thông đã làm nhiều người không dám uống “thả ga”, uống có văn hóa, có trách nhiệm hơn.

Anh Nguyễn Văn Mến (Ba Vì, Hà Nội) làm nghề lái xe taxi cho biết: Dịp Tết vừa qua, suốt từ ngày 23 tháng Chạp đến Rằm Tháng Giêng, chỉ nghỉ ngày mùng 1 còn hầu như ngày nào anh cũng phải chở khách đi về quê, đi du xuân,… Do vậy anh không dám uống một giọt bia, rượu để giữ tinh thần luôn tỉnh táo, lái xe an toàn.

Thậm chí anh Mến còn hạn chế đi chúc Tết, chỉ đến thăm những gia đình thân thiết nhất. Nếu đi chúc Tết nhiều, không từ chối được mà phải uống thì không đảm bảo tỉnh táo, lỡ hẹn với khách hàng. Nếu đã uống bia, rượu nhưng vẫn cố chấp nhận khách thì rất nguy hiểm, phải chịu phạt rồi bị giữ bằng lái xe, ảnh hưởng đến công việc bởi lái xe mà không có bằng lái là không làm được gì rồi.
 

Các thức uống tự nhiên có tác dụng thanh lọc, giải nhiệt cơ thể trong dịp tết
 

Không những khách đến chơi từ chối uống rượu, bia mà ngay cả gia chủ đã bắt đầu chủ động không mời hoặc ép khách uống bia, rượu và thay vào đó là bánh kẹo, trái cây, các loại hạt, nước giải khát. Theo chia sẻ của anh Nguyễn Văn Minh (Phú Bình, Thái Nguyên): Những năm trước, ở quê tôi có tục lệ ngày Tết có khách đến chơi là phải dọn mâm cỗ mời khách. Đến nhà nào cũng uống rượu, bia như vậy nên cánh con trai ai cũng trong tình trạng ngà ngà say. Còn chị em phụ nữ mấy ngày Tết chỉ quanh quẩn trong bếp nấu nướng và dọn dẹp. Sau mỗi cuộc rượu như vậy, ai cũng thấy uể oải, mệt mỏi, ảnh hưởng đến sức khỏe. Dần dà, phong tục này dần mất đi, ngay cả ngày Tết lại (Rằm tháng Giêng) vẫn giữ phong tục của địa phương nhưng không còn ăn uống say sưa như trước. Vì hầu như hiện nay, con cháu đều đi làm ăn xa, ăn uống xong phải lái xe về nên không ai dám uống nhiều bia, rượu. Uống say lại không đi làm được, phải ngủ lại đến hôm sau, lỡ dở nhiều công việc.

Dịp cuối năm rất nhiều cuộc gặp mặt, tất niên, ăn uống liên miên nên nhiều người cảm thấy sợ mỗi khi được mời. Anh Lê Văn Hiệp (kinh doanh ở tỉnh Lào Cai, quê ở Ba Vì, Hà Nội) cho biết, mỗi dịp Tết về quê được anh em, họ hàng mời tất niên, nên hầu như ngày nào cũng phải uống rượu, bia, cơ thể mệt mỏi. Ở quê thường hay uống rượu, mà đi làm ăn cả năm mới về để gặp gỡ người thân, bạn bè lại không tham gia, nâng chén thì cũng ái ngại, có khi còn làm mất lòng nhau. Để hạn chế nhất việc phải uống nhiều bia, rượu, nhiều khi anh Hiệp chủ động đi xe máy hoặc mang theo con nhỏ để dễ dàng từ chối.

Để những cuộc vui được trọn vẹn, thoải mái nhất, tùy theo mức độ thân thiết để có những cách từ chối lời chúc rượu mà không làm mất lòng hay ảnh hưởng đến mối quan hệ đang tạo dựng. Đừng ngại từ chối nếu không muốn uống. Hãy uống với tâm thế thưởng thức và trò chuyện, chia sẻ những câu chuyện với nhau mới là cách uống văn minh chứ không phải cạn chén “trăm phần trăm”. Cần hình thành thói quen không uống rượu bia khi lái xe hoặc đã uống thì không lái xe trở thành một phản xạ tự nhiên, chấp hành đúng quy định về an toàn giao thông.  

Ánh Dương