Tình trạng lạm dụng rượu, nhất là rượu không rõ nguồn gốc trôi nổi trên thị trường là điều khiến chúng ta phải suy ngẫm . Một số người do lạm dụng rượu, không làm chủ được bản thân nên dẫn đến ẩu đả, gây tai nạn giao thông... Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia đã được người dân đồng tình, hưởng ứng, tình trạng ép nhau uống thật sự đã giảm hẳn, ý thức của người sử dụng đồ uống có cồn được nâng cao, uống có chừng mực hơn so với trước...
Trong bài viết này, chúng ta mạn đàm về chuyện ăn uống và nét văn hóa ẩm thực trong đời sống. Bên cạnh những món ăn được coi là đặc sản của vùng miền thì thức uống cũng mang nét riêng của mỗi địa phương. Nhiều cái tên đã gắn liền với vùng đất nơi đó như Rượu làng Vân (ở Bắc Ninh, còn gọi là Vân hương mĩ tửu); rượu Kim Sơn (Ninh Bình), rượu Bầu Đá (Bình Định), Rượu Mẫu Sơn (Lạng Sơn), Rượu San Lùng, Rượu Thanh Kim làm từ mầm thóc nếp, Rượu ngô Bắc Hà (Lào Cai), Rượu Xuân Đài, Rượu Xuân Thạch (Trà Vinh), Rượu Hồng Đào (Quảng Nam), Rượu Gò Đen (Long An)..
Hãy ứng xử văn minh trong chuyện uống.
. Cũng có những câu nói về ẩm thực và thức uống:
Rượu tăm thịt chó nướng vàngMời đi đánh chén cách làng cũng điRượu ngon với thịt chó là món khoái khẩu của những người thích nhậu. Chả thế mà có công thức viết tắt RTC, tức là Rượu thịt chó. Rượu không uống một mình, phải “Trà tam, rượu tứ”, và quan trọng là uống với bạn tốt, bạn quý:- Rượu ngon không có bạn hiềnKhông mua không phải không tiền không muaCó những lời cảnh báo về chuyện rượu:- Thế gian ba sự khó chừaRượu nồng, dê béo, gái vừa đang tơKhông nên ép rượu - “rượu bất khả ép”, không nên uống quá nhiều:- Rượu nhạt uống mãi cũng sayNgười khôn nói lắm dẫu hay cũng nhàmTửu nhập, ngôn xuất. Rượu vào lời ra. Trước còn thuận hòa, sau hóa đánh nhau.Rượu chè nơi quán xá cũng dễ làm hư hỏng con người, quên tình quên nghĩa:- Tay cầm bầu rượu nắm nemMảng vui quên hết lời em dặn dòHoặc nữa:- Mang bầu đến quán rượu dâuSay hoa đắm nguyệt quên câu ân tìnhNặng nề hơn là lời phê phán rượu chè, trai gái:- Rượu men tẩn mẩn tê mêMảng theo con đĩ bỏ bê việc nhàPhê phán tệ say rượu nói dài, nói dai, nói dại:- Ở đời chả biết sợ aiSợ thằng say rượu nói dai tối ngàyNgười ta đã cảnh báo về việc uống rượu nhiều bằng một tổng kết:- Một li nhâm nhi tình bạnHai li uống cạn lòng sầuBa li mũi chảy tới râuBốn li ngồi đâu gục đóNăm li cho chó ăn chè.Người Việt đã tổng kết và chia người uống rượu thành “tiên tửu” và “tục tửu”. Tiên tửu là uống rượu có văn hóa, uống để vui, để lai láng cảm hứng yêu đời. Tục tửu là uống say, uống nói lảm nhảm, linh tinh, uống bí tỉ,…Bây giờ trong các quán nhậu, vẫn gặp cảnh “Dô! Dô! Dô!” “trăm phần trăm!”. Đó là cách uống tục tửu mà người ta cứ tưởng là hay, là “khí thế”!Ẩm thực là câu chuyện dài. Ăn uống lịch sự là biểu hiện của văn hóa. Uống rượu, uống trà cũng là biểu hiện của văn hóa. Văn hóa ẩm thực hình thành trên điều kiện kinh tế, xã hội, thói quen và cả tín ngưỡng. Cùng với văn hóa thời trang, văn hóa đời sống, văn hóa giao tiếp và văn hóa vật thể làm nên nét văn hóa riêng của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia.Ngày tết, ngày lễ, ngày giỗ chạp, liên hoan,… chắc chắn là phải có chuyện uống rượu, bia. Uống như thế nào để vừa đảm bảo vui, vừa đảm bảo sức khỏe, tránh va chạm, cãi vã, tránh tai nạn giao thông và thể hiện văn hóa ẩm thực là điều rất nên thực hiện.
PGS.TS Vũ Nho