Sáng 28/7, tại Tp. Hồ Chí Minh, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Văn phòng Hội đồng EPR Quốc gia, Hiệp hội Bia-Rượu-Nước Giải khát Việt Nam (VBA), Hiệp hội Nhựa Việt Nam (VPA) và Hội Lương thực Thực phẩm Tp Hồ Chí Minh (FFA) tổ chức Hội thảo để tiếp tục lấy ý kiến cho dự thảo quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành định mức chi phí tái chế hợp lý, hợp lệ đối với một đơn vị khối lượng sản phẩm, bao bì (gọi tắt là Fs), để xác định mức đóng góp hỗ trợ tái chế thực hiện trách nhiệm mở rộng của các nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR), có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm 2024.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế của VCCI cho biết: Với tinh thần cùng quan tâm đến bảo vệ môi trường, đến kinh tế tuần hoàn và tuân thủ pháp luật, VCCI cùng các hiệp hội, doanh nghiệp ngành hàng mong muốn được chia sẻ và đóng góp các ý kiến xây dựng để có một dự thảo định mức tái chế Fs phù hợp nhất, khả thi nhất cho cả mục tiêu bảo vệ môi trường và sản xuất, tiêu thụ bền vững. Nếu không có Fs phù hợp thì sẽ không thể triển khai EPR hiệu quả.

Ông Phan Tuấn Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ủy viên thường trực Hội đồng EPR Quốc gia phát biểu tại Hội thảo.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế của VCCI phát biểu tại Hội thảo

Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam (VBA) đại diện cho ngành đồ uống cùng với VPA, FFA và các hiệp hội ngành hàng tiếp tục còn 2 quan ngại rất lớn là hệ số Fs trong dự thảo còn khá cao, bất hợp lý, và các quy định hiện hành về triển khai thực hiện EPR còn nhiều bất cập:

Bà Chu Thị Vân Anh - Phó Chủ tịch, Tổng thư ký VBA tham luận tại Hội thảo

1. Fs cao và bất hợp lý: Các Hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp còn những quan ngại đáng kể về nhiều đề xuất Fs trong Dự thảo mà nếu được ban hành thì sẽ ảnh hưởng lớn tới môi trường kinh doanh và “sức khoẻ” của doanh nghiệp.

Dự thảo ngày 26/7/2023 đã có điều chỉnh giảm một số điểm so với dư thảo ngày 27/4/2023 trước đó. Nhưng một số định mức chi phí tái chế Fs trong dự thảo vẫn cao hơn cả mức Fs trung bình của 14 nước Tây Âu là các nước rất phát triển và có chi phí đắt đỏ, như Fs dự thảo của nhôm cao gấp 1,26 lần, của thủy tinh cao hơn 2,12 lần.

Với dự thảo ngày 26/7/2023, chỉ riêng 3 loại bao bì chính là giấy, nhựa và kim loại, các DN sẽ phải đóng phí tái chế ước tính là 6.127 tỷ mỗi năm, chưa kể phí tái chế cho nhiều loại bao bì, sản phẩm thải bỏ khác. Đây là một khoản chi phí rất lớn, sẽ gây rất nhiều khó khăn cho DN và đẩy giá sản phẩm tăng cao, đặc biệt là trong tình trạng kinh tế khó khăn như hiện nay, khi riêng 6 tháng đầu năm đã có đến 100.000 DN phải đóng cửa, và số người thất nghiệp đã lên tới 1,07 triệu người.

Giá sản phẩm cao cũng sẽ ảnh hưởng lớn đến đời sống nhân dân. Với mức Fs đề xuất cho chai nhựa cứng PET, giá thành mỗi chai nước 500 ml bị tăng lên 61 đồng, tương đương mức tăng giá 1,62%. Đó là còn chưa kể đến bao bì các tông, thùng đựng, phương tiện vận chuyển…, đều phải đóng góp phí tái chế, khiến mức tăng giá có thể phải tăng gấp đôi mức nêu trên. Tính trung bình mỗi người Việt Nam, từ trẻ sơ sinh đến người già, sẽ phải đóng góp ít nhất 61.000 đồng mỗi năm, chỉ cho phí tái chế 3 loại bao bì nói trên.

Nguyên nhân chính của dự thảo Fs cao bất hợp lý là chưa tính đúng, tính đủ, khi chưa trừ đi giá trị vật liệu thu hồi được theo nguyên tắc kinh tế tuần hoàn, và Fs dự thảo chỉ là giá trị trung bình của 2 nghiên cứu có đề xuất Fs cao (của nhóm CGTV và Hiệp hội Tái chế), trong khi bỏ qua 2 nghiên cứu khác có đề xuất Fs thấp hơn của Đại học Kinh tế Quốc dân và của Liên minh Tái chế Việt nam PRO.

Đại diện SABECO đóng góp ý kiến tại Hội thảo

 Thực tế có nhiều loại bao bì có giá trị tái chế cao hơn chi phí tái chế như kim loại, giấy carton, nhựa cứng… đang được tái chế gần như hoàn toàn, không có nguy cơ đến môi trường, các nhà tái chế chính thức đều đang có lãi mà không cần phải hỗ trợ. Mức Fs cao của các vật liệu này khiến các DN và 100 triệu người dân đang khó khăn phải hỗ trợ cho vài chục nhà tái chế đang có lãi, trong khi không có lợi ích gì thêm cho môi trường, rõ ràng là chưa phù hợp.” Vì vậy, các Hiệp hội kiến nghị về dự thảo Fs:

- Áp dung hệ số điều chỉnh 0 hoặc 0,1 cho các bao bì, sản phẩm có giá trị vật liệu thu hồi cao hơn chi phí tái chế như kim loại, giấy carton, nhựa cứng (theo nguyên tắc đảm bảo bù chi phí của OECD) và theo đúng nguyên tắc kinh tế tuần hoàn.

- Với các vật liệu khác, đề nghị áp dụng hệ số 0,2 cho chai lọ thủy tinh (theo đề xuất của CGTV ngày 23/3/2023); hệ số 0,2 hoặc 0,3 cho giấy hỗn hợp để tương đương các nước (giống tính toán của PRO), hệ số 0,3 cho bao bì đơn vật liệu mềm, 0,5 cho bao bì đa vật liệu mềm để Fs không bị quá cao, gần giống Fs của các nước Đông Âu và giống tính toán của PRO.

- Đề nghị cho các Hiệp hội sản xuất-kinh doanh được tham gia vào xây dựng Fs, chứ không chỉ có các DN tái chế được tham gia.

2. Các bất cập liên quan các quy định hiện hành về triển khai thực hiện EPR, và kiến nghị

- Thay đổi cách nộp đóng góp tái chế từ nộp tạm ứng vào đầu năm 2024 sang nộp theo quyết toán số lượng thực tế khi kết thúc năm 2024 (tức nộp vào tháng 4/2025) để DN vẫn thực hiện đầy đủ trách nhiệm tái chế mà tháo gỡ được khó khăn về vốn cho DN.

- Được thực hiện trách nhiệm hỗn hợp với từng loại bao bì: tự tái chế + nộp tiền cho phần còn thiếu  

- Trong hai năm đầu (2024 và 2025): hướng dẫn thi hành, chưa xử phạt. Có cơ chế tạo thị trường cho vật liệu tái chế để khuyến khích tái chế, như áp dụng hệ số điều chỉnh bằng 0 cho phần sử dụng vật liệu tái chế, bao bì thiết kế thân thiện với môi trường.

            Các đề xuất này sẽ giúp lộ trình EPR phù hợp với thực tiễn, tháo gỡ khó khăn cho DN theo đúng Nghị quyết 105/NQ-CP ngày 15/7/2023 của Chính phủ: “tháo gỡ khó khăn cho sản xuất-kinh doanh, giảm chi phí, hỗ trợ dòng tiền” và chỉ đạo của Bộ Chính trị ngày 21/7/2023:”tập trung hỗ trợ người dân, doanh nghiệp giảm áp lực chi phí, thúc đẩy sản xuất”

Nhiều Hiệp hội, ngành hàng đã có những phát biểu rất cụ thể về các quan ngại lớn của ngành mình với dự thảo. Bà Huỳnh Thị Mỹ, Tổng thư ký Hiệp hội Nhựa cho biết: “Riêng ngành nhựa, Việt Nam năm 2022 tiêu thụ 9,2 triệu tấn nguyên liệu nhựa, trong đó nhóm bao bì chiếm 38%, tương đương gần 3,5 triệu tấn. Tuy nhiên, ngành tái chế nhựa Việt Nam mới bước vào giai đoạn đầu, đang gặp nhiều khó khăn. Ngành bao bì nhựa là ngành gia công với công nghệ đơn giản, dễ làm nên biên lợi nhuận rất thấp, chỉ xoay quanh khoảng 5%, hay khoảng 10 tỷ đồng/năm cho DN có quy mô trung bình 200 tỷ doanh số mỗi năm. Với mức phí Fs như đề xuất của Bộ Tài nguyên và Môi trường thì chỉ riêng tiền đóng góp tái chế đã chiếm gần 40% lợi nhuận của doanh nghiệp. Lãi đã ít, đóng góp lại lớn, ngành nhựa Việt nam đứng trước nguy cơ chưa kịp lớn đã teo tóp. Còn đối với bao bì kim loại, bao gồm nhôm, sắt, thép, đồng,… thì năng lực tái chế của Việt Nam rất cao, các nhà tái chế chính thức đều đang có lãi lớn, dù chưa có hỗ trợ từ EPR, do vậy, cần xem xét lại mức Fs cho phù hợp, không để hàng ngàn DN và toàn thể người tiêu dùng Việt nam phải đóng góp quá cao chỉ để hỗ trợ cho vài chục DN tái chế.”

          Các Hiệp hội doanh nghiệp mong muốn Ban Soạn thảo sẽ xem xét thấu đáo các ý kiến được nêu lên để điều chỉnh Fs cho hợp lý, và hoàn thiện các quy định nhằm triển khai chính sách EPR hiệu quả hướng tới kinh tế tuần hoàn, bảo vệ môi trường, và hỗ trợ các DN vượt qua khó khăn.

File đính kèm:

PV