Xao xuyến vẻ đẹp và hương vị mùa thu Hà Nội
Khi những cơn gió heo may nhè nhẹ ùa về khắp phố phường, len lỏi vào từng con ngõ nhỏ, xua đi cái oi bức mùa hạ là báo hiệu mùa thu Hà Nội đã về. Mùa thu luôn là khoảng thời gian đẹp nhất trong năm, đi cùng với sắc, với hương và cả những thức quà dung dị, tinh tế luôn làm lòng người xao xuyến.
Những ngày thu này, trong không khí dịu mát và ngập nắng hanh vàng của phố phường Hà Nội không khó để nghe trong gió thoảng hương thị, hương cốm mới và phảng phất đâu đây hương hoa sữa nồng nàn. Bạn cũng dễ dàng bắt gặp những gánh hàng hoa đủ sắc màu, trong đó rực rỡ nhất là sắc vàng của cúc, vàng cam của thiên điểu...
Thu đến còn thay áo mới cho những hàng cây, khiến những con đường ngợp lá vàng bay, khiến những con phố Phan Đình Phùng, Hoàng Diệu trở nên thơ mộng đến ngỡ ngàng. Sáng thu lành lạnh, nếu được lên xe rẽ vào những con đường ven Hồ Tây, nhìn mặt nước bảng lảng sương mờ qua hàng liễu rủ, nhìn những bông sen bách diệp cuối vụ bung nở thơm ngát, tinh khôi, đủ để cảm nhận vẻ đẹp lãng mạn, sâu lắng từ mảnh đất ngàn năm văn hiến.
Trong không khí dịu mát và đầy chất thơ ấy, thu Hà Nội còn mang đến những thức quà bình dị nhưng gây thương nhớ cho bất cứ ai. Là cốm xanh, sấu chín, chả rươi, hồng ngâm, bánh trung thu với đủ vị thơm ngon, thêm cùng chén trà sen ướp đầu vụ vừa đủ ngấu nên thơm ngát... Tất cả khiến cho mùa thu Hà Nội trở nên thật đặc sắc, nhưng vẫn rất gần gũi, thân thương.
Cốm là thức quà phải kể đến đầu tiên vào mùa thu Hà Nội. Cứ đến cuối tháng 8, đầu tháng 9, người Hà Nội bắt đầu thu hoạch lúa non để chế biến cốm và đây cũng là lúc đường phố xuất hiện những gánh hàng rong bán cốm kèm tiếng rao “Cốm ơ...!” thân thuộc. Những hạt cốm xanh dẻo thơm được gói trong lá sen tươi và buộc bằng những sợi rơm nếp mới chính là món quà tặng đầy cảm xúc mỗi dịp thu về. Cùng với cốm tươi, các món ăn làm từ cốm khác như chả, chè cốm, xôi cốm… cũng làm nên hương vị đậm dấu ấn mùa thu Hà Nội.
Hồng ngâm cũng là một trong những món quà tiêu biểu nhất của thu Hà Nội. Thực tế, hồng ngâm được trồng ở một số tỉnh phía Bắc như Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Lào Cai... và cứ đến mùa thu thì có mặt trên khắp phố phường của Thủ đô. Hồng ngâm được yêu thích nhất là loại quả vỏ còn cứng, màu vàng xanh, hơi dài, không hạt, được ngâm trong nước, khi ăn có vị giòn, ngọt mát.
Sấu chín cũng trở thành nét ẩm thực đặc trưng của thu Hà Nội không thể không nhắc đến, thường xuất hiện nhiều trên những gánh hàng rong khu phố cổ vào cuối hè đầu thu. Nếu sấu xanh có vị chua được dùng để nấu canh, om vịt thì sấu chín vàng lại mang vị ngọt nhẹ, trở thành một món ăn vặt được ưa chuộng. Món ăn phổ biến nhất từ sấu chín là sấu dầm, hoặc đơn giản hơn, nhiều người chỉ thích gọt vỏ chấm muối ớt. Vị sấu chua thanh nơi đầu lưỡi quyện cùng vị cay cay của ớt cũng đủ gây thương nhớ.
Chả rươi cũng là một món ăn phổ biến vào mùa thu ở Hà Nội. Chả rươi được làm từ rươi trộn với thịt băm nhuyễn, trứng, vỏ quýt, thì là rồi rán giòn ăn kèm với bún, rau sống, nước chấm chua ngọt. Tại Hà Nội, chả rươi được bán quanh năm nhưng rươi bán từ tháng 9 đến tháng 11 Âm lịch được nhiều người sành ăn đánh giá là thơm ngon nhất vì đây là mùa rươi sinh sản. Sau đó, rươi thường được trữ lạnh để ăn dần. Chả rươi ngon thường được bán ở Ô Quan Chưởng, Lò Đúc, chợ Hàng Bè...
Bánh trung thu cổ truyền từ lâu đã trở thành đặc sản mùa thu Hà Nội và đây cũng chính là hương vị đặc trưng của Tết Trung thu Việt Nam. Mặc dù hiện nay, bánh Trung thu (gồm bánh nướng và bánh dẻo) có rất nhiều thương hiệu với nhiều hương vị mới có mẫu mã cầu kỳ, nhưng bánh trung thu cổ truyền được làm bởi các nghệ nhân làng nghề Xuân Đỉnh vẫn là thứ bánh được ưa chuộng. Bởi nó đậm hương vị xưa với thịt mỡ khổ, hạt sen, lạp sườn… cùng với lá chanh thái nhỏ, dù mẫu mã không quá cầu kỳ sang trọng, nhưng lại giúp gợi lên ký ức về những mùa Trung thu đã qua, khiến cho những người hoài cổ luôn muốn được thưởng thức.
Trà sen Tây Hồ vang danh lâu nay bởi ngoài sự cầu kỳ trong cách chế biến, nguồn nguyên liệu hiếm có, còn phải kể đến công thức được lưu truyền qua nhiều thế hệ nghệ nhân trà, cùng với cách thưởng thức đậm dấu ấn văn hóa của đất Thăng Long ngàn năm văn hiến. Chè dùng để ướp sen là loại chè xanh ngon nhất vùng Tân Cương, sen là giống sen Bách Diệp trăm cánh được trồng ở Hồ Tây. Sau khi ướp xong thì hương thơm của Sen quyện vào từng búp trà, trà sen khi pha có hương thơm ngọt ngào, thanh mát cùng vị chát dịu và hậu ngọt sâu khiến cho người thưởng thức lưu luyến và nhớ mãi…
Trong không khí mùa thu dịu mát, được thưởng thức một tách trà sen mới ướp đầu hè nay vừa đủ ngấu, trà và sen hòa quyện nồng đượm, rồi thưởng thức cùng những thức qùa đặc sản của mùa thu Hà Nội sẽ cảm nhận thật rõ nét. Mùa thu Hà Nội không chỉ mang vẻ đẹp đến nao lòng mà còn gây thương nhớ với nền ẩm thực mang đặc trưng của mùa thu trên vùng đất ngàn năm văn hiến, để hành trình khám phá mùa thu ở Thủ đô được trọn vẹn nhất.
Khang Vũ