Nói đến văn hóa ẩm thực Hà Nội không thể không nhắc đến thú uống cà phê. Trong lao xao những thanh âm nơi ngõ nhỏ, người ta có thể dành hàng giờ bên ly cà phê tí tách để cảm nhận nhịp sống chậm rãi, tạm quên những ồn ào tấp nập ngoài kia như một cách để làm mới tâm hồn và “sạc”đầy nguồn năng lượng sống tích cực.

1.Theo nhiều tài liệu ghi lại, cà phê được người Pháp du nhập vào Hà Nội trong thời kì khai thác thuộc địa lần thứ nhất. Với sự hình thành khu phố Pháp, nơi những người Pháp sang định cư sinh sống, họ đã mang theo thức uống yêu thích là cà phê. Và theo thời gian, cà phê Hà Nội bắt đầu hình thành theo một cách rất riêng của mình.

Tôi đã từng đọc được câu này “Văn hóa cà phê Hà Nội không có sự vội vàng trong cách thưởng thức như người Mỹ, không loãng kiểu Pháp, không đậm hương kiểu Ý, mà đậm, đắng, thơm mùi hạnh nhân, mùi của đất”. Hẳn thế mà người ta thường ngồi bên ly cà phê chờ đợi từng giọt, từng giọt tí tách rơi và thưởng thức cà phê một cách chậm rãi, nhâm nhi, suy tưởng. Cũng có khi lan man với người bạn tâm giao những suy ngẫm về thế sự, nhân tình…

Dù chỉ là một thứ văn hóa được du nhập với độ tuổi khoảng hơn một thế kỷ, nhưng nhờ luôn luôn biết tinh lọc cái đặc trưng của nơi khác thành cái riêng của mình, Hà Nội đã dần hình thành nét văn hóa thưởng thức cà phê rất riêng với gam màu đa sắc của đủ hương vị, cũng như hình thức hàng quán.

2.Khó có thể thống kê được con số quán cà phê tại Hà Nội, bởi trên khắp phố phường, đâu đâu cũng có thể gặp thấy những quán cà phê đủ hình thái.

Đầu tiên phải kể đến những quán cà phê lâu đời, đã trở thành ký ức của nhiều người như cà phê Giảng (Hàng Gai), cà phê Đinh (Đinh Tiên Hoàng), cà phê Nhân (Hàng Hành), cà phê Lâm (Nguyễn Hữu Huân), cà phê Thái (Triệu Việt Vương)… Rồi đến những quán cà phê vỉa hè trên những con phố có phong cảnh nên thơ, lãng mạn ven hồ Trúc Bạch, hồ Tây, hồ Thiền Quang, hồ Đắc Di… Hay có thể là cà phê wifi, cà phê âm nhạc, cà phê sách, cà phê takeaway với các thương hiệu lớn như Trung Nguyên E-Coffee, Highlands Coffee, Cộng Cafe… là tụ điểm dành riêng cho giới trẻ. Có khi là cà phê trên các cao ốc sang trọng là điểm hẹn của giới doanh nhân như Lakeviewsky lounge trên tầng 18 của khách sạn Deawoo, Summit Lounge tầng 20 khách sạn Sofitel Plaza, Citiview trên nóc tòa nhà Hàm Cá Mập... để vừa thưởng thức cà phê vừa ngắm toàn cảnh thành phố nhộn nhịp vào ban ngày, rực rỡ lúc về đêm. Ở mỗi khung cảnh ấy sẽ cho người thưởng thức những xúc cảm rất khác.

Cùng với sự đa dạng về loại hình quán xá là sự phong phú về menu các loại cà phê. Nếu là tín đồ trung thành với cà phê truyền thống, thì cà phê đen, cà phê sữa, bạc sỉu sẽ là lựa chọn phổ biến. Còn nếu bạn thích sự nồng nàn theo kiểu phương Tây có thể chọn Espresso được chiết xuất bằng nước sôi dưới áp suất cao chảy qua bột cà phê mịn nén; Americano là Espresso thêm đường và bánh quy; Cappuccino và Latte là Espresso thêm sữa tươi và đường theo lượng nhất định; Mocha là Espresso thêm sữa tươi, đường và sô cô la… Chỉ kể từng đó thôi cũng đủ thấy sự phong phú các loại cà phê để mang đến những trải nghiệm thú vị cho tín đồ của loại đồ uống được cả thế giới ưa chuộng này.

3.Hà Nội có nhiều quán cà phê với đủ sắc màu không chỉ dừng lại là một nét văn hóa ẩm thực nữa, mà theo cách nhìn của các nhà kinh tế học, thói quen sử dụng cà phê đã và đang tạo nên một ngành kinh doanh vô cùng hot, tạo ra việc làm và nguồn thu nhập cho hàng vạn lao động Thủ đô.

Một số nghiên cứu gần đây được Ngân hàng thế giới (World bank) đưa ra cho thấy tiềm năng thị trường nội địa của cà phê. Theo đó, Việt Nam có thể tiêu thụ tới 70.000 tấn/năm. Nghĩa là với sản lượng cà phê hàng năm thu hoạch được 700.000 - 800.000 tấn thì lượng cà phê tiêu thụ nội địa của Việt Nam ở mức xấp xỉ 10%.

Việt Nam cũng là nước trồng và sản xuất cà phê đứng thứ 2 thế giới. Do đó, giá thành các loại cà phê sau khi đã qua chế biến ở Việt Nam cũng khá rẻ. Bạn có thể chọn được nhiều mức giá khác nhau, rất phù hợp từ bình dân cho đến cao cấp. Chính nhờ những thuận lợi về thiên thời, địa lợi, nhân hòa từ nguồn vật liệu cà phê trong nước cho đến thói quen. Kết hợp với nhu cầu cao của người tiêu dùng nên mở quán cà phê thường được nhiều người lựa chọn khi khởi nghiệp kinh doanh. Đây cũng chính là lý do khiến cho khái niệm đi uống cà phê, kinh doanh quán cà phê ngày càng trở nên gần gũi trong thói quen của người Việt Nam nói chung, trong đó có Hà Nội.

4.Tôi có cô bạn từ thuở hàn vi vào Nam lập nghiệp, mỗi lần ra Hà Nội công tác bao giờ cũng phải thu xếp thời gian đi cà phê, như thể nỗi nhớ Hà Nội chính là cà phê vậy!

Mỗi lần ấy chúng tôi lại cùng nhau đi dạo quanh hồ Tây ngắm nhìn trời nước mênh mang, nghe lòng bâng khuâng cùng hàng liễu rủ ven hồ… Kết thúc chặng đường, chúng tôi sẽ vào một quán cà phê cũ kỹ ven hồ, gọi ly cà phê sóng sánh mà nhâm nhi. Cũng có khi chúng tôi hòa vào những rộn ràng nơi phố cổ, rồi thưởng thức cà phê trên gác 2 của một biệt thự kiểu Pháp cũ, với tông màu trầm ấm, sàn nhà gạch hoa cùng những khung cửa gỗ đơn sơ mang vẻ đẹp xưa cũ, cổ kính đặc trưng của Hà Nội vài thế kỉ trước...

Bạn tôi bảo, cách thưởng thức cà phê giữa hai nơi Sài Gòn và Hà Nội thật khác biệt. Nếu người Sài Gòn chỉ quen cà phê đá nên hơi nhạt và uống nhanh trong sự ồn ào, thì người Hà Nội thưởng thức cà phê đậm đà hơn bằng sự chậm rãi, yên tĩnh như thế vào bất cứ khoảng thời gian nào trong năm. Dẫu là mùa xuân rực rỡ sắc hoa, hay xôn xao tiếng ve trên những hàng phượng vỹ đỏ rực ngày hè, hoặc nồng nàn hương hoa sữa mùa thu và mùa đông với những cơn gió mùa rét mướt, thì hương vị nồng nàn của cà phê phố vẫn đầy hấp dẫn, mời gọi và níu giữ chân người.

Nga Nguyễn