Từ xa xưa, rượu bia đã là thức uống không thể thiếu trong các dịp lễ, tết cũng như trong cuộc sống hàng ngày của người dân Việt Nam ở các vùng miền cả nước . Đã là người Việt Nam hầu như ai cũng ít nhiều uống được rượu, bia. Các sản phẩm rượu, bia luôn có mặt trong mỗi gia đình, trong mọi nghi thức của người Việt, từ đám cưới, mừng thọ đến đám tang, kỵ giỗ…

 

Mỗi dịp Tết đến xuân về, bên cạnh mâm ngũ quả, cành hoa đào, hoa mai, nồi bánh chưng, bánh tét…, mọi người lại quây quần bên gia đình, bạn bè, cùng nhau uống một ly rượu, cốc bia như một cách thể hiện tình thân. Ngày Tết là dịp hầu như nhà nào cũng có hũ rượu, hoặc thùng bia mời anh em gia đình sum họp mừng năm mới. Đối với người Việt, uống rượu, bia cũng chính là thưởng thức nét văn hóa đó. 

 

Tôi nhớ cái khoảnh khắc gia đình tôi trong những ngày Tết, ngồi quây quần bên mâm cơm có các món hương vị Tết như bánh chưng, dưa hành, giò chả… thì không thể thiếu rượu, bia. Vừa ăn cơm nhâm nhi ly rượu, đàm đạo chuyện năm cũ đã qua, vạch ra kế hoạch cho năm mới và cầu chúc một năm mới an lành, vạn sự như ý. Ngồi bên mâm cơm cùng bố mẹ, các con cháu nói chuyện vui vẻ, mọi người dành cho nhau những lời chúc tốt đẹp. Trẻ nhỏ thì nhận được tiền lì xì từ ông bà, cha mẹ. Ai cũng cảm nhận tình thân thật gần gũi, ấm áp và ý nghĩa hơn đoàn tụ gia đình trong ngày Tết; cảm nhận hương vị quê nhà, đậm đà tình quê hương, đơn sơ mà bền chặt, gắn bó.Rượu, bia đã và đang trở thành thứ đồ uống không thể thiếu của người dân quê tôi mỗi dịp lễ, Tết, đám cưới, mừng thọ đến đám tang, hiếu, hỷ… Ở quê tôi, mọi người khi gặp người quen thường rủ nhau uống vài chén. Uống rượu, bia đôi khi để thanh tịnh, để hàn huyên tâm sự, được lắng nghe, sẻ chia tất cả những điều trong cuộc sống. Uống rượu, bia của người dân quê tôi đó là uống vì cái tình. Nó là thứ tình vì “rượu ngon phải có bạn hiền”, mượn chén rượu để nói lên tâm tư tình cảm của mình, hiểu người, hiểu đời, để gửi ý, trao tâm. Cùng nâng ly thưởng thức và tận hưởng cái thú tiêu dao.Dù trong hoàn cảnh nào, dù trong tâm trạng vui hay buồn, rượu, bia luôn cần người để chia sẻ. Ông cha ta đã nói “trà tam, rượu tứ”. Bạn hiền ở đây có thể là người thân, có thể là bạn bè, hoặc một tri âm, tri kỷ. Nhà thơ Nguyễn Khuyến kể lại cảnh uống rượu khi ông còn bạn tri âm:“Cũng có lúc rượu ngon cùng nhấpChén quỳnh tương ăm ắp bầu xuân”.Thế mới biết cái việc có cùng tri nhân uống rượu, bia quan trọng thế nào. Rượu có ngon đến mấy mà uống một mình cũng trở thành rượu dở. Cảnh có đẹp đến mấy mà không có người ngắm cùng thì cũng trở thành cảnh tịch mịch, cô liêu. Trong các cuộc rượu, nếu có cái tình thân của bạn bè, cái không khí đông vui của bữa tiệc, cái nồng nàn của rượu cùng kết hợp lại với nhau mới là đáng quý. "Rượu ngon uống với bạn hiền, chén thù chén tạc kết người thành ngoan”. Chén thù là ta chúc đi, chén tạc là ta nhận lại. Rượu cứ vậy mà trở thêm nồng thêm ngon, tuy nhiên chỉ ngon khi uống vừa đủ, không nên đi chúc hết mâm này đến mâm khác mà say lúc nào không biết. "Tửu phùng tri kỷ thiên bôi thiếu” cái thú uống rượu với bạn hiền nó là vậy. Uống rượu, bia trở thành sợi dây kết nối giữa mọi người với nhau trong mọi không gian, từ quán xá sang trọng cho đến vỉa hè, thôn xóm.Văn hóa chúc rượu đầu xuân ở quê tôi được coi là khởi nguồn của sự giao lưu, chia sẻ, tâm sự giữa chủ và khách. Ngày Tết bên bánh chưng, bánh tét, khách mời đến dự tiệc tân niên nâng chén chúc mừng gia chủ phúc, lộc, thọ, trong ngày mừng năm mới họ kể cho nhau nghe những câu chuyện về lao động sản xuất, đời sống gia đình… Tục chúc rượu đầu xuân của người dân quê tôi là một tập quán đẹp trong giao tiếp xã hội, thể hiện tình cảm, lòng mến khách của gia chủ và thái độ đáp từ trân trọng của khách đến thăm nhà gia chủ nhằm gắn kết giữa cộng đồng thôn xóm, họ hàng, bạn bè thêm bền chặt, keo sơn. Tuy nhiên, nếu lạm dụng, uống nhiều thì sẽ không làm chủ được hành vi của bản thân,  gây ra những hậu quả khó lường. Vì thế nếu đã uống rượu, bia khi đi chúc Tết thì phải có người chở mình đi cùng, tuyệt đối người uống rượu không được lái xe thì nét văn hóa ngày xuân mới được trọn vẹn.Ngày nay, việc uống có văn hóa, có trách nhiệm thật đáng trân quý và cũng phù hợp trong xã hội hiện đại. Bởi vậy, mỗi người dân cần nhận thức đúng về văn hóa uống và mời rượu bia. Điều quan trọng nhất là không quá chén, không ép nhau uống tới cùng. Người biết uống rượu luôn biết tiết chế nên không bao giờ uống quá độ dẫn đến say khướt.Trong đời sống của người dân các địa phương hiện nay, có một bộ phận hiểu sai về văn hóa uống rượu dẫn đến tình trạng lạm dụng rượu bia làm biến tướng nét đẹp văn hóa, gây nên những hậu quả, hệ lụy đáng tiếc từ việc “quá chén”. Tửu lượng không phải mức thang đo đạo đức hay giá trị con người, nhưng một số người, đặc biệt là giới trẻ đang gắng sức thể hiện mình thông qua việc ép nhau uống tới cùng. Điều đó không chỉ làm xấu đi nét đẹp văn hóa trong tục chúc rượu, bia mà còn gây nên những hậu quả khôn lường, ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe và làm suy giảm giá trị của con người.Bởi vậy, để giữ gìn nét đẹp văn hóa trong phong tục chúc rượu bia, nhất là dịp Tết đang đến gần, hơn ai hết, mỗi người dân cần tự ý thức giữ chừng mực trong sử dụng rượu, bia. Đặc biệt, cần tuân thủ pháp luật “đã uống rượu bia không lái xe” để bảo toàn tính mạng, tài sản, góp phần nhân lên niềm vui trọn vẹn đón Tết bên gia đình, người thân./.